َ | ||
اصل مطلب [ دوشنبه 22 مهر1392 ] [ ] [ JUHA ]
![]()
اصل مطلب [ جمعه 19 مهر1392 ] [ ] [ JUHA ]
اصل مطلب [ سه شنبه 16 مهر1392 ] [ ] [ JUHA ]
اصل مطلب [ چهارشنبه 10 مهر1392 ] [ ] [ JUHA ]
![]()
اصل مطلب [ جمعه 15 شهریور1392 ] [ ] [ JUHA ]
![]()
[ دوشنبه 7 مرداد1392 ] [ ] [ JUHA ]
برچسبها: ارقام انگور, ارقام ایرانی, ارقام تجاری, ارقام بدون هسته, ارقام مخصوص تازه خوری [ پنجشنبه 23 خرداد1392 ] [ ] [ JUHA ]
اصل مطلب [ شنبه 24 فروردین1392 ] [ ] [ JUHA ]
![]()
اصل مطلب [ یکشنبه 13 اسفند1391 ] [ ] [ JUHA ]
اصل مطلب [ یکشنبه 15 بهمن1391 ] [ ] [ JUHA ]
گیاهان معمولا بسیار زیبا و دارای ویژگی های خاصی هستند. در میان تمام زیبایی هایی که گیاهان مختلف دارند، مواردی نیز پیدا می شود که بسیار عجیب و غیرقابل باور باشد. در این مطلب نگاهی داریم به تعدادی از عجیب ترین گیاهان دنیا!
اصل مطلب [ یکشنبه 24 دی1391 ] [ ] [ JUHA ]
اگر دیابتی هستید و میخواهید قند خودتان را از راههای طبیعی پایین بیاورید، این مقاله به شما کمک میکند.استفاده از گیاهان دارویی در درمان انواع بیماری ها، قدمتی درست به اندازه خود بیماریها دارد. دیابت نیز از این قاعده مستثنا نیست و بسیاری از بیماران دیابتی با گیاهان دارویی معالجه میشدند. هر چند استفاده از برخی گیاهان دارویی در درمان این بیماری موثر واقع میشود اما ذکر این نکته ضروری است که باید مصرف هر کدام از آنها با تشخیص پزشک متخصص و همچنین پزشکان متخصص در زمینه طب سنتی باشد، زیرا برخی از انواع گیاهان با برخی داروهای شیمیایی تداخل پیدا کرده و اثر معکوس میگذارد. ضمن آنکه اثر هر کدام از آنها از فردی به فرد دیگر متفاوت بوده و عوارض و اثرات مصرف طولانی مدت این گیاهان ناشناخته است. در ادامه برخی از عمده ترین گیاهانی که در طول تاریخ به این منظور استفاده میشدند را با هم مرور میکنیم. پیاز و سیر ترکیبات گوگردی مانند آلیل پروپیل دی سولفید موجود در پیاز و همچنین اکسید آلیل دی سولفید موجود در سیر با افزایش میزان انسولین خون، نقش بسیار مهمیدر کاهش قند خون ایفا میکنند. به همین منظور قرصهای سیری در بازار موجود است که مصرف آنها تا حدودی قند خون را کاهش میدهد. شنبلیله بذر شنبلیله برای درمان دیابت مفید است. مصرف این سبزی باعث کاهش قند خون شده و به دیابتیها کمک میکند. این گیاه همچنین موجب تسکین علائم دیابت مانند پرنوشی و پرادراری میشود. علاوه بر قند خون، تخم شنبلیله کلسترول خون را نیز کم میکند. ماده موثر تخم شنبلیله، گالاکتولامان است که از انواع فیبرهای قابل حل در آب است. دم کرده گیاه گزنه گزنه در طب سنتی ایران به عنوان یک داروی کاهنده گلوکز خون شناخته شده است. عصاره برگ گزنه میتواند نقش حفاظتی در برابر افزایش میزان قند خون و تخریب سلولهای پانکراس داشته باشد. عدس الملک این گیاه به منظور کاهش قند خون بیماران دیابتی تجویز میشود. با این حال مصرف روزانه پودر بذر گیاه به مقدار ۱۵۰۰ میلی گرم در روز به مدت ۲ ماه اثر مفیدی بر قند خون نشان نداده و فعلاً اطلاعات علمیکافی در مورد اثرات این گیاه در دسترس نیست. دارچین تازه ترین تحقیقات دانشمندان نشان میدهد مصرف کمیدارچین در رژیم غذایی میتواند در حفظ سلامت بیماران دیابتی موثر باشد. افزودن مقدار کمیدارچین به قهوه صبحانه، آب پرتقال یا غلات مفید است و با جوشاندن آب با یک تکه دارچین، به راحتی میتوان چای دارچین تهیه کرد. یک گرم دارچین، فقط ۳ کالری دارد و بیماران دیابتی بدون نگرانی از چاق شدن میتوانند آن را مصرف کنند. منبع: روزنامه آرمان روابط عمومی
[ یکشنبه 17 دی1391 ] [ ] [ JUHA ]
شاید انگشت شمار باشد تعداد افرادی که مثلاً عدس پلو یا عدسی دوست ندارند. عدس طعم خوبی به غذا میدهد و شایستگی آن را دارد که پای ثابت سفرههایمان باشد. به خاطر این که در بین حبوبات دیگر حاوی بیشترین میزان آهن میباشد. برای آشنایی بیشتر با گلچینی از خواص این همیار سلامتی با ما همراه باشید. عدس منبع فوقالعاده مواد مغذی مهمی است که برای داشتن متابولیسم خوب لازم و ضروریاند. اگر رژیم گرفتهاید بدانید که مصرف عدس برایتان مفید خواهد بود. پختن این ماده غذایی ساده و سریع است. حتماً شما عدس سبز و قهوهای را دیدهاید و در غذاهایتان استفاده کردهاید. هندیها عدس قرمز نیز دارند که بسیار معروف نیز میباشد. مصرف منظم عدس برای بدن ما بسیار مفید است چون: عدس خطر ابتلا به مشکلات قلبی عروقی را کاهش میدهد. عدس حاوی آنتیاکسیدانهایی است که بیشتر متعلق به خانواده فلاوونوئیدها میباشند. این آنتیاکسیدانها به ویژه در پوشش بیرونی عدس قرار دارند. بر اساس نتایج پژوهشها زمانی که عدس خیس یا پخته میشود میزان آنتی اکسیدان کاتچین موجود در آن نیز افزایش پیدا میکند. عدس مانند دیگر اعضای خانواده حبوبات سرشار از فیبر میباشد. باید بدانید که هر پیاله عدس پخته شده حاوی حدود 5/4 گرم فیبر میباشد. فیبرهای محلول در آب موجود در عدس میتواند شما را از گزند بیماریهای قلبی عروقی در امان نگه دارد. به خاطر اینکه این فیبرها به کنترل میزان کلسترول خون کمک میکنند.عدس منبع فوقالعاده فسفر، منگنز و مس محسوب میشود. باید بدانید که مس برای ساخت هموگلوبین و کلاژن (پروتئین لازم برای ساخت و احیای بافتهای بدن) لازم و ضروری است. منیزیم موجود در عدس برای رشد بافت استخوانها و ساخت پروتئین، پیشگیری از گرفتگی عضلات، سلامت دندانها و عملکرد سیستم ایمنی بدن لازم است. این ماده معدنی نقش مهمی در متابولیسم انرژی و انتقال واکنشهای عصبی بر عهده دارد. عدس منبع فوقالعاده فولات میباشد که در ساخت همه سلولهای بدن به خصوص گلبولهای قرمز شرکت دارد؛ و از آنجایی که فولات برای تشکیل سلولهای جدید لازم است مصرف آن برای رشد جنین نیز ضروری است.علاوه بر خواصی که گفته شد عدس منبع خوب پتاسیم نیز میباشد. پتاسیم در بدن ما وظیفه دارد که pH خون را تنظیم کند. پتاسیم همچنین باعث تحریک ترشح اسیدکلریدریک در معده میشود که به هضم غذا کمک میکند. علاوه بر اینها این ماده معدنی برای انقباض عضلات و هم چنین انتقال واکنشهای عصبی لازم است.عدس سرشار از ویتامین B1 و B2 میباشد. این ویتامینها در متابولیسم انرژیِ همه سلولها نقش دارند. علاوه بر این، ویتامین B2 به رشد و احیای سلولها، تولید هورمونها و تشکیل گلبولهای قرمز کمک میکند. در عدس ویتامین B3 نیز وجود دارد که به تولید انرژی از گلوسیدها و چربیهای مصرف شده کمک میکند. این ویتامین به روند تشکیل DNA نیز یاری میرساند. همین عدس منبع طبیعی ویتامین B6 نیز میباشد. کلاً جمع خانواده B در این ماده غذایی جمع است. این ویتامین که پیریدوکسین نیز نامیده میشود در سوخت و ساز پروتئینها و اسیدهای چرب و همچنین سنتز ناقلهای عصبی نقش دارد. ویتامین B6 به تولید گلبولهای قرمز کمک میکند و باعث میشود که آنها اکسیژن بیشتر حمل کرده و آنها را به سلولها برسانند. این ویتامین همچنین به عملکرد خوب سیستم ایمنی بدن کمک زیادی میکند. در نهایت باید بگوییم که ویتامین B6 در ساخت برخی از ترکیبات سلولهای عصبی شرکت دارد و به تنظیم هورمونها نیز کمک میکند.اصلاً امکان ندارد مطلبی کار کنیم و افرادی که قصد لاغری دارند را فراموش کنیم. عدس برای آنهایی که میخواهند وزن کم کنند بسیار مفید است. این عضو خانواده محبوب حبوبات، چربی ندارد و حاوی میزان قابل توجهی گلوسیدهای پیچیده میباشد که جلوی ریزه خواری بین وعدههای غذایی را میگیرد. باید بدانید که این ماده غذایی تأمین کننده خوب پروتئینهای گیاهی نیز میباشد. برای همین برای گیاهخوارانی که به اصطلاح لب به گوشت نمیزنند منبع خوبی برای تأمین پروتئین محسوب میشود. منبع: روزنامه آرمان روابط عمومی [ دوشنبه 10 مهر1391 ] [ ] [ JUHA ]
شلغم یک ماده غذایی مغذی، تقویت کننده چشم بوده و برای مبتلایان به سنگ کلیه نیز مفید است. مصرف شلغم افراد را در برابر بیماریهای پوستی بیمه میکند و در بهبود جوش صورت موثر است. افرادی که مبتلا به جوش صورت و اگزما هستند، چنانچه هر روز مقدار کمیشلغم خام بخورند نیاز بدن آنها به گوگرد برطرف شده و در نتیجه جوش صورت آنها از بین خواهد رفت. در تقویت تخمدانها نقش اساسی دارد و رحم را برای پرورش نوزادی سالم و قوی، تقویت میکند. آرامبخش و ترمیمکننده سریع زخمها بوده و برای تقویت کبد مفید است. به علت داشتن فیبر، پاککننده قوی رودههاست و خواص تسکیندهنده شلغم، آن را به داروی طبیعی خوابآور تبدیل کرده است. برای بهبودی شقاق، شستوشوی ناحیه مبتلا با آب جوشانده شلغم مفید است. شلغم ومشکلات تنفسی فرح روشن پور، کارشناس تغذیه میگوید: شلغم در فصل زمستان رویش خوبی دارد و این نشان میدهد فصل رویش هر میوه متناسب با خواص آن است، زیرا شلغم تأثیر بسزایی در درمان سرماخوردگی دارد. وی ادامه داد: شلغم میتواند در درمان برونشیت، مشکلات تنفسی و آسم هم موثر باشد. به گفته این کارشناس تغذیه، بهترین شیوه مصرف شلغم به صورت بخارپز، سوپ و یا آش است. بهتر است در ساعات اولیه صبح مصرف شود. روشن پور یادآور شد: قرقره کردن آب شلغم گلودردهای باکتریایی را نیز تسکین میدهد. این کارشناس تغذیه با اشاره به مقادیر فراوان ویتامین C موجود در شلغم، افزود: همچنین شلغم نقش آنتی اکسیدان دارد و از تشکیل رادیکالهای آزاد در بدن جلوگیری میکند. وی شلغم را مادهای اشتها آور دانست که آب آن در تنظیم خون نقش دارد. روشن پور خاطرنشان کرد: مقادیر فراوان فسفر موجود در شلغم به تقویت حافظه و سیستم عصبی کمک میکند. به گفته این کارشناس تغذیه، املاح کلسیم و منیزیم موجود در شلغم بر رشد استخوانهای کودکان و تقویت اسکلت زنان باردار نیز تأثیر میگذارد. وی تاکید کرد: ید موجود در شلغم میتواند ترشح تیروئید را تنظیم کند و به دلیل مقادیر فراوان آهن آن جزو میوه و سبزیجات خونساز به شمار میرود. روشن پور عصاره شلغم را پاک کننده بدن دانست و تصریح کرد: شلغم در دفع اسید اوریک و رفع سنگهای کلیه هم نقش دارد. درمان شب کوری از دیگر خواص شلغم است. نظر ابن سینا درباره شلغم دانشمند نامیایران در کتاب قانون راجع به شلغم گفته است: شلغم یا شلجم بیابانی و کاشتنی دارد. شلغم کاشتنی از بیابانی کم غذاتر است. طبیعت هر دو نوع مرطوب و گرم است. شلجم پخته با گوشت چرب، سینه و گلو را نرم میکند. شلغم در معده زیاد ماندگار است. گویند خوردن شلغم خام و پخته به نفع چشم است. آبش ادرار آور است. شلغم قوای جنسی را زیاد میکند و تخم آن نیز همین خاصیت را دارد. شلغم خوب دارای این مشخصات است: باید سفت و تو پر باشد؛ در غیر این صورت کهنه بوده و نفخ آن زیادتر است. پوست شلغم باید براق، شفاف و صاف باشد. شلغم باید سنگین و درون آن روشن و شفاف باشد. شلغمهای کوچک، شیرینتر و شلغمهای بزرگ موثرترند! شلغم را با آویشن بخورید دکتر مجید امتیازی، متخصص طب سنتی توصیه کرد: از آنجایی که شلغم نفاخ و دیر هضم است بهتر است آن را با مصلح آویشن یا زیره مصرف کرد. ایشان در خصوص نقش شلغم در درمان سرماخوردگی و زکام اظهار کرد: مصرف شلغم نقش مهمیدر پیشگیری و درمان سرماخوردگی دارد. وی با بیان اینکه شلغم دارای انواع مختلفی است، گفت: شلغم دارای مزاج گرم و معتدل بوده و ضمن خاصیت صاف کنندگی سینه داروی موثری در درمان مبتلایان به سرفه نیز میباشد. امتیازی در ادامه خاطرنشان کرد: شلغم یک ماده غذایی مغذی، تقویت کننده چشم بوده و برای مبتلایان به سنگ کلیه نیز مفید است. این متخصص طب سنتی توصیه کرد: از آنجایی که شلغم نفاخ و دیر هضم است بهتر است آن را با مصلح آویشن یا زیره مصرف کرد. منبع: روزنامه آرمان روابط عمومی [ یکشنبه 5 شهریور1391 ] [ ] [ JUHA ]
نگاهی به نوع تغذیه افراد مختلف در مناطق مختلف جهان نشان دهنده این واقعیت است که انسان مدرن امروزی با توجه به افزایش حجم غذاهای آماده و صنعتی کمتر به طبیعت و غذاهای طبیعی توجه دارد. بخشی از این زنجیره غذایی مربوط به میوه ها است که نیاز ما به آنتی اکسیدان و ویتامین را برآورده می کند. در دنیای امروز میوه های فراوانی وجود دارد که توسط انسان مصرف می شود. اما تعدادی از این میوه ها را می توان " ابر میوه " نامید. برای یافتن چرایی این لقب به شما توصیه می کنیم که این مطلب را مطالعه کنید: سیب یک ضرب المثل انگلیسی می گوید: هر روز یک سیب بخورید تا نیازی به دکتر نداشته باشید. این مسئله بسیار به حقیقت نزدیک است. یک سیب متوسط حاوی 4 گرم فیبر است که برای کنترل قند خون ما بسیار مهم است. در عین حال سیب منبع خوبی برای ویتامین ث است که سیستم ایمنی بدن را تقویت می کند.در عین حال سیب دارای خاصیت ضد آلرژی نیز است. انگور یک میوه بسیار شیرین و خوش خوراک که ایده آل برای ورزشکاران است. این میوه دارای ترکیبات قندی " گلیکوژن " است که به شما کمک می کند تا پس یک تمرین سخت به سرعت انرژی از دست رفته بدن خود را دوباره بدست آورید. در کنار این قابلیت انگور یک منبع غنی ویتامین های آ، ث و ب 6 به همراه حجم زیادی از آنتی اکسیدان ها است. گیلاس مشکلات التهابی از جمله بزرگترین مشکلات در افراد فعال به مانند ورزشکاران و یا افرادی که شغل هایی مرتبط با فعالیتهای بدنی دارند است. این التهابات در بخش هایی به مانند عضلات و یا مفصل ها می تواند در دراز مدت به مشکلات حادی تبدیل شود که درمان آن به سادگی ممکن نیست. برای رفع این مشکل متخصصان تغذیه توصیه می کنند که گیلاس را در برنامه غذایی خود اضافه کنیم. این میوه دارای مقادیر فراوانی ماده "سیانین" است که از ملتهب شدن آنزیم های موجود در بدن جلوگیری می کند. انار این میوه یکی از خوشمزه ترین میوه ها در دنیا به حساب آمده و در کشور ما نیز بسیار پرطرفدار است. توصیه پزشکان به شما نیز این است که حتما استفاده از انار و عصاره آن را در بخشی از برنامه غذایی خود قرار دهید. این میوه و عصاره آن حاوی مقادیر زیادی از آنتی اکسیدان بوده و سیستم ایمنی بدن ما را تقویت می کند. توت سیاه این میوه کوچک و خوش طعم حاوی مقادیر قابل توجهی از ویتامین " K " است که در مردان از ابتلاء به سرطان پروستات جلوگیری می کند. این میوه همچنین دارای اثر مفیدی بر روی سیستم بینایی است و به تقویت آن کمک می کند. گریپ فروت این میوه یکی از بهترین گزینه ها برای افراد دارای اضافه وزن است که می خواهند از وزن خود بکاهند. یک رژیم غذایی معروف مربوط به گریف فروت خوردن نصف این میوه قبل از هر وعده غذایی به مدت 12 هفته است که باعث می شود پس از اتمام این دوره شما بیش از 5 کیلو وزن کم کنید. این میوه دارای میزان بالایی از فیبر بوده و زمان باقی ماندن غذا را در معده افزایش می دهد و در نتیجه شما بیشتر احساس سیری کرده و کمتر غذا می خورید. البته به خاطر داشته باشید که در زمان مصرف دارو از این میوه استفاده نکنید زیرا باعث می شود تا دارو بیش از زمان مورد نظر در معده شما باقی بماند. لیمو ترش این میوه ترش مزه حاوی "سیتریک اسید" است که به شما کمک می کند تا هضم بهتری را تجربه کنید. استفاده از آب لیمو ترش به شما کمک می کند تا سیستم گوارشی بدن خود را پاکسازی کنید. هر روز صبح با ترکیب عصاره نصف لیمو و یک لیوان آب به سلامت کبد خود کمک کنید. در صورتی که قبل از یک قرار کاری استرس دارید از آب لیمو ترش استفاده کنید تا بتوانید بر استرس ها غلبه کنید.
منبع: مجله اینترنتی جهان و ورزش
[ شنبه 10 تیر1391 ] [ ] [ JUHA ]
قات
گیاه گلداری است که بومی بخش گرمسیری شرق افریقا و شبه جزیره عربستان میباشد. قات از سال ۱۹۷۳ توسط سازمان جهانی بهداشت نوعی
ماده مخدر محسوب شده و در منطقه صعده کشور یمن بطور وسیع کشت میشود. این مخدر بسیار گران قیمت بوده و قیمت یک بسته برگ قات در سال ۱۳۸۸ ( با نرخ دلار در آن زمان ) در حدود ۱۷ هزار تومان بود. این بسته تنها برای مصرف یک وعده استفاده میشود. برگ گیاه قات تا یک هفته در یخچال قابل نگهداری است و معمولاً بصورت تازه مصرف میشود. قات زدن به عمل مکیدن تدریجی شیره برگ گیاه قات که نوعی مخدر است گفته میشود. قات زدن موجب میشود تا مصرف کننده برای چند ساعت با نشاط، سرزنده و هیجانی شده و شروع به صحبت بی ربط کند، در ساعات بعدی دچار سکون شده و در نهایت دچار خمودگی و تنبلی جسمی و فکری شود. در کشور یمن دو سوم مردان و یک سوم زنان قات میزنند. بسیاری از مردم عربستان سعودی نیز از این ماده مخدر استفاده میکنند! منبع : وبلاگ طناز [ دوشنبه 14 فروردین1391 ] [ ] [ JUHA ]
شاید بعضی ها با شنیدن نام گیاه گوشتخوار گمان کنند با گیاهی غول پیکر طرف هستند که میتواند انسان را ببلعد و یا آنها را به یاد فیلمهای تخیلی ای بیندازد که گیاه به سمت انسان حمله میکند . اما نه! گیاهان گوشتخوار فقط حشرات و یا موجودات کوچک را میخورند .با توجه به آخرین تحقیقها، بزرگترین گیاه گوشتخوار یافت شده قادر به بلعیدن یک قورباغه بوده است. عملکرد این گیاه به این صورت است که وقتی حشره یا زنبوری روی کلاهک یا دهانه آن می نشیند، گیاه دهانه ی خود را میبندد و حشره را در خود خفه میکند و سرانجام می بلعد.عمل بسته شدن دهانه ی گیاه کمتر از دو ثانیه است. این گیاه برای رشد نیاز به هوای خاصی ندارد. اما نیازمند خاک همیشه مرطوب است همراه با کمی آفتاب . .در زمستان حداقل ۱۰ درجه دما را لازم دارد.کنار پنجره ی خانه ی شما یا در گلخانه میتواند شرایط مناسبی برای رشد گیاه باشد.البته تغذیه گیاه نباید فراموش شود. بعضی از خصوصیات این گیاهان بسیار شگف انگیز است. به عنوان مثال در حالی که تماس قسمتی از یک موی سر که فقط چند هزارم میلی گرم وزن دارد ،برگها را به حرکت در می آورد اما ریزش قطرات درشت باران بر روی آنها بی تاثیر است. برگهای این گیاه بدون ساقه بوده و مستقیمأ از روی زمین خارج میشود و شامل یک پهنک کشیده باله دار که در انتها پهن شده و تشکیل دو پهنک جداگانه به طول در حدود ۲ سانتیمتر می دهد. این پهنک های کوچک می توانند در طول رگبرگ اصلی تا شود. سطح فوقانی آنها دارای غده های کوچک قرمز رنگی می باشد که باعث هضم حشرات می شود. مابین غده های قرمز و کناره های برگ قسمت کوچکی وجود دارد که محل نکتار ( شیره ـ نوش )گل می باشد. پیرامون هریک از این پهنک ها پُرزهای (خارهای نازک و ظریف) سختی وجود دارد و در قسمت مرکزی دارای سه عدد و گاهی چهار عدد پُرزهای حسی برآمده میباشد زمانی که حشره باین موهای حساس برخورد کند پهنک ها مانند اوراق یک کتاب روی هم تا شده و حشره در آن زندانی می گردد و غده ها مایعی اسیدی ترشح می کنند که احتمالا همراه با عمل باکتریها باعث هضم حشره میشوند. منبع: سایت گیاهان گوشت خوار [ چهارشنبه 26 بهمن1390 ] [ ] [ JUHA ]
[ سه شنبه 25 بهمن1390 ] [ ] [ JUHA ]
آقای محمد حسین فرحی کشاورز منطقه دولت آباد از توابع بخش
مرکزی شهرستان جهرم اقدام به کشت ارگانیک انواع ترب نموده است که اکثرا از 4
کیلوگرم بیشتر هستند .
کشاورز مذکور علاوه بر مزرعه ترب دارای مزرعه کاهو و سبزیجات مختلف در سطح 5 هکتار می باشد که در کشت هیچ کدام از این محسولات سم و کود شیمیایی استفاده نگردیده و فقط از کودهای حیوانی استفاده شده است . به گفته حبیب اله رحیمی مسئول واحد استراتژیک مدیریت جهاد کشاورزی جهرم دلیل دستیابی کشاورز نامبرده به تولید چنین محصولی استفاده از کود حیوانی می باشد که باعث تقویت موجودات زنده و مفید خاک شده و آنها نیز باعث آزاد شدن مواد غذایی لازم جهت گیاه می گردند. منبع : سایت جهاد کشاورزی فارس [ شنبه 1 بهمن1390 ] [ ] [ JUHA ]
[ یکشنبه 29 آبان1390 ] [ ] [ JUHA ]
عضو مرکز تحقیقاتی گیاهان دارویی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد گفت: در طب سنتی، گیاه شیرین بیان در التیام زخم ها، تسکین سرفه، تسکین درد و درمان زخم و التهاب معده به کار می رود. دکتر علی بابایی در گفت وگو با ایسنا، اظهار کرد: گیاه دارویی شیرین بیان از خانواده نخود است. شیرین بیان گیاهی است علفی که قسمت دارویی این گیاه ریشه آن است. ریشه این گیاه زرد رنگ است. ریشه این گیاه در پاییز یا اوایل زمستان برداشت می شود و پودر ریشه این گیاه شیرین است. این دانشیار فارماکولوژی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی شهید صدوقی یزد ادامه داد: این گیاه به طور گسترده ای در ایران می روید و در بسیاری از نواحی ایران به صورت خودرو رشد می کند. وی یادآور شد: عامل شیرینی این گیاه ماده موثر آن به نام گلسیریزین است که از گلیکوزیدهاست که قدرت اثر شیرین کنندگی گلسیرین خالص 60-50 برابر ساکاروز است، در حالی که در ریشه شیرین بیان خشک 12-6 درصد است. بابایی ادامه داد: فلاونوئیدهای موجود در شیرین بیان دارای اثر ضد اسپاسم است. این فلاونوئیدها خاصیت ترمیم کنندگی زخم دارند; بر این اساس شیرین بیان باعث بهبود زخم ها و التهاب های گوارشی می شود. وی گفت: به دلیل وجود گلسیریزین شیرین بیان، این ماده خلط آور است. همچنین گیاه دارویی شیرین بیان دارای اثر ضد ویروس و ضد التهاب است.
منبع : روزنامه ی مردم سالاری [ شنبه 28 آبان1390 ] [ ] [ JUHA ]
نام فارسی : آلبالو نام انگلیسی : Black cherry نام علمی : Prunus cerasus خانواده : Rosaceae آلبالو از نظر گیاه شناسی بسیار به گیلاس شبیه است. آلبالو بومی نواحی بین دریای خزر و دریای سیاه است که احتمالاً بذر آن توسط پرندگان به سایر نقاط از جمله اروپا برده شده است. مناطق عمده کشت آلبالو فرانسه، یوگسلاوی و آلمان می باشد. گیاه شناسی: آلبالو گیاهی خزان پذیر با برگهای لوزی شکل است که بصورت متناوب روی شاخه قرار دارند. رنگ پوست آن قهوه ای روشن تا نقره ای می باشد. آلبالو از نظر حجم در مقایسه با گیلاس جای کمتری را اشغال می کند. ارتفاع درختان آلبالو 4-2 متر و ساقه بعضی از ارقام بسیار قابل انعطاف است و براحتی بدون آنکه شکسته شود خم می شود به همین دلیل در چیدن میوه بعضی ارقام نیازی به نردبان نمی باشد و میتوان درخت را خم کرد و میوه آنرا چید. گل روی اسپورهای سـالهای قبل و همچنین روی شــاخه های ســال قبل هم تشکیل می شود. گلها بصورت 5-3 تایی در یک جوانه ظاهر و گلها دارای 5 گلبرگ، 5 کاسبرگ، پرچم و یک مادگی است. بر عکس گیلاس آلبالو خود بارور است و برای تلقیح نیازی به ارقام گرده افشان ندارد. گرده آلبالو میتواند گل گیلاس را تلقیح کند. گل آلبالو معمولاً دیرتر از سایر میوه های هسته دار باز می شود به همین دلیل معمولاً با خطر سرمازدگی مواجه نمی شود. میوه آلبالو دارای دم بلند که بر اساس بلندی یا کوتاهی دم تقسیم بندی می شود و معمولاً ارقام دم کوتاه مرغوب ترند. اقلیم: نیاز سرمایی آلبالو بین 1600-600 ساعت زیر 7 درجه سانتیگراد می باشد. تابستان های خشک و خنک برای این درخت مناسب است. مقاومت به سرما در حد سیب است. ریشه آلبالو در برابر خاک مرطوب نسبت به گیلاس دارای مقاومت بیشتری است و ریشه آلبالو سطحی و تا حداکثر عمق 5/1 متر گسترش می یابد. ازدیاد: آلبالو به سه روش کاشت بذر، پاجوش و پیوند قابل ازدیاد است. آلبالوهای معمولی بیشتر بصورت پاجوش ازدیاد میگردد. ولی ارقام جدید آلبالو از قبیل آلبالو گیسی و آلبالو مجارستان (سیکانی مجی-اردی جوبیلیوم و بوترمو) با پیوند روی پایه آلبالو تلخ(محلب) ازدیاد می یابد و پیوند شکمی(T) در آلبالو معمول می باشد. کاشت و تربیت درختان آلبالو : فاصله کاشت در آلبالو 5*4 و یا 5*5 است. زمان انتقال نهال به زمین اصلی از پاییز و پس از ریزش برگها آغاز و تا قبل از باز شدن شکوفه ها در بهار ادامه دارد. درخت آلبالو معمولاً در خزانه دارای شاخه های جانبی است که در موقع کاشت باید این شاخه های جانبی را قطع کرد. آلبالو معمولاً سربرداری نمی شود و پس از سال دوم 6-5 شاخه در اطراف ساقه اصلی حفظ و بقیه حذف میگردد. هرس:
بهترین شاخکهای میوه ده روی شاخه های 3-2 ساله قرار دارد. هر چه از عمر این شاخکها میگذرد کم بارتر می شوند. عمر شاخکهای روی ساقه های افقی، بیشتر از شاخکها روی ساقه های عمودی است. پس از آنکه درخت آلبالو به حد رشد کامل و میوه دهی رسید هر ساله شاخه ها باید 20-10 سانتیمتر رشد داشته باشد تا خاصیت میوه دهی ادامه یابد. برداشت : محصول آلبالو را باید وقتی برداشت کرد که کاملاً رسیده باشد. رنگ میوه رسیده قرمز تیره است. زمان رسیدن میوه حدود 90 روز پس از تمام گل درخت می باشد. متوسط وزن هر میوه 6-5 گرم و متوسط هر درخت 30 کیلوگرم است. برداشت معمولاً با دست انجام می شود. آلبالو مصرف تازه خوری ندارد و بیش از 95% آن به مصرف تهیه آب میوه، کمپوت، مربا و شربت می رسد. کود و تغذیه : بر طبق آزمایشاتی که در کشورهای مجارستان در باغهای آلبالو انجام شده است ازت و فسفر اثر کمی روی مواد غذایی موجود در برگهای آلبالو داشته اند. اما کودهای پتاسه بستگی خوب و مثبتی با پتاس محتوی برگها نشان داده اند ولی منگنز نسبت منفی داشته است. اما به هر حال کودهای ازته و پتاسه اثر زیادی در تشکیل و تولید میوه داشته اند که افزایش تولید فقط با کودهای پتاسه بوده است. اثر مثبت پتاس و همچنین بطور نامحسوس (کمی) اثر ازت در جلوگیری از سرما زدگی گلهای آلبالو مشاهده گردیده است. با توجه به آزمایشات فوق برنامه کلی مصرف کودهای شیمیایی در باغهای آلبالو به شرح ذیل می باشد: ازت : حدود 30 تا 40 کیلوگرم در درختان جوان و 80 تا 100 کیلوگرم در درختان بالغ پتاس : درختان جوان 40 کیلوگرم و بارور حدود 100 کیلوگرم و همچنین بـــر حسب ضرورت از کــودهای ریز مغزی نیز هر ساله باید استفاده نمود.
[ پنجشنبه 19 آبان1390 ] [ ] [ JUHA ]
درخت چوبسرخ هایپریون در پارک ملی ردوود در شمال کالیفرنیا
با 115.5 متر / 379 پا ارتفاع، بهتازگی بلندترین درخت جهان لقب گرفته است. تصویر
موزاییکی زیر برای درک ابعاد بزرگ این درخت کافی است!
آنچه رشد این درخت را محدود میکند، ناتوانی شبکه آوندها در انتقال آب و مواد غذایی به ارتفاع بالاتر از 115 متر است. منبع : خبر آنلاین
[ سه شنبه 17 آبان1390 ] [ ] [ JUHA ]
دانشجویان عزیز : پاورپوینت زیبای معرفی "علف های هرز تیره ی گندمیان" را می توانید از اینجا دانلود نمایید. منبع تصویر: www.plantsystematics.org [ شنبه 14 آبان1390 ] [ ] [ JUHA ]
دانشجویان گرامی می توانند پاورپوینت زیبای "آناتومی گیاهان" را از اینجا دریافت نمایند. منبع: universe-review.ca [ جمعه 15 مهر1390 ] [ ] [ JUHA ]
.1خیار دارای ویتامین هایی است که بدن ما روزانه نیاز دارد. مانند ویتامینهای ب یک ، ب دو، ب سه، ب پنج، ب شش، اسید فولیک، ویتامین سی، کلسیم، آهن، منیزیم، فسفر، پتاسیم و روی. .2اگر بعد از ظهر خسته هستید بجای اینکه نوشیدنی های کافیئن دار بنوشید یک خیار نوش جان کنید. این میوه دارای ویتامین بی و کربوهیدرات می باشد که شما را سرحال می آورد.
6. اگر میخواهید بر گرسنگی عصر فائق آئید خیار بخورید. 7. یک ملاقات مهم دارید ولی فرصت واکس زدن ندارید خیار را روی کفش بمالید آنرا براق نموده در مقابل نفوذ آب نیز مقاوم میشود. 8. اگر دچار استرس هستید، یک خیار را خرد کرده و در آب جوش بگذارید، مواد شیمیایی آن باعث آرامش شما می شود. 9. بعد از غذا آدامس ندارید و میخواهید به یک ملاقات تجاری بروید، یک برش از خیار را برای سی ثانیه به سقف دهان بفشرید، بوی بد دهان با کشته شدن باکتریهای بد بو از بین میرود. 10. اگر یک روش سبز برای تمیز کردن وسایل استیل میخواهید، با خیار آنها را تمیز کنید. 11. اگر در حال نوشتن با خودکار اشتباه کردید از آن میتوانید بعنوان پاک کن (از قسمت بیرونی آن) استفاده کنید. [ شنبه 12 شهریور1390 ] [ ] [ JUHA ]
در
یونان قدیم و در مصر باستان در معبد ژوپیتر برای کسانی که تازه ازدواج می
کردند، برگ و شاخه های گردو را زیر پایشان می انداختند وبر این باور بودند
که عروس و داماد از قید جادو و طلسم رها شده و خوشبخت زندگی خواهند کرد.
برابر بررسی های دیرین شناسی گیاهی و گرده شناسی در روی کره ی زمین، گونه های مختلف گردو از زمان های بسیار قدیم به ویژه از دوران سوم زمین شناسی وجود داشته است و از دوران چهارم زمین شناسی به بعد آثار درخت گردو از جمله گرده ی آن در کشورهای اروپای شرقی به دست آمده است . منشاء درخت گردو را آسیای غربی و نواحی هیمالیا می دانند . در ایران نیز گردو در جنگلهای شمال از استارا تا گلی داغ در جلگه و ساحل تا ارتفاع۲۲۰۰ متر از سطح دریا انتشار دارد و به طور پراکنده یا کم و بیش انبوه در جنگلها از جمله جنگلهای غرب و در راه سنندج به مریوان به طور خودرو دیده می شوند ولی وحشی بودن آن در ایران مشکوک است. احتمالا کهن ترین درخت گردو در ایران در "اورگان" شهر کرد وجود دارد. برابر نوشته ای که از نزدیک این درخت از زیر خاک بدست آمده است، تاریخ کاشت آن به زمان یزدگرد ساسانی و حدود۱۴۰۰ سال پیش می رسد.
● طبقه بندی گیاهی
گردو با نام علمی Juglans از خانواده ی Juglandaceae است. نام علمی این جنس از کلمه لاتین Jovis-Glans به معنی فندق ژوپیتر گرفته شده است. انواع این درخت در چین ،ژاپن،فرانسه و آمریکا کشت می شود مهمترین گردوهای موجود دردنیا معروف به گردو ی ایرانی است . زیرا ابتدا از ایران به خاور میانه و از آنجا به یونان و روم و سپس به انگلستان و بعد به امریکا برده شده است. گردو ی ایرانی تنها گونه ای از این خانواده است که مغز آن از نظر خوراکی مصرف اقتصادی دارد . گردوی معمولی درختی است یک پایه که بلندی آن از ۱۰ تا ۲۵ متر متغییر است،گردو دارای برگهای مرکب شانه ای است و درختی یک پایه است که گلهای نر و ماده روی یک درخت به صورت جدا گانه ظاهر می شوند. گامت های ماده گردو دگر گشن است گرده افشانی آن به وسیله باد انجام می شود و حشرات در آن نقشی ندارند.
● پراکنش جغرافیایی
درخت گردو از درختان بسیار با ارزش و از پهن برگان است که در بسیاری از نقاط جهان در نیمکره شمالی از مرکز تا شرق اروپا و قفقاز و شمال و مرکز ایران تا دامنهای هیمالیا و کشور چین و ژاپن و همچنین گونه هایی از آن در آمریکای شمالی و جنوبی به طور طبیعی می رویند و کاشته می شوند. تنها جنگل طبیعی باقی مانده از این محصول در دنیا هم اکنون در قرقیزستان و در شرایط بسیار خوب موجود است . در ایران کاشت گردو از دره گز و مغان در شمال کشور تا اقلید فارس در جنوب و از ارتفاعات جنوب غربی ارومیه تا کوه تفتان در جنوب شرقی بین طولهای جغرافیایی ۴۵تا ۶۵ درجه به خوبی می رویند ولی بهترین بازدهی مربوط به باغهایی است که در ارتفاعات دامنه های البرز، خراسان ، آذربایجان و دامنه های زاگرس ( به ویژه تفرش،گلپایگان و تویسرکان ) قرار دارند . همچنین اطراف کوههای لاله زار و جبال بارز منطقه ایاست که از مراکز عمده گردو کاری کشور به حساب می آید.
● ارقام
گردوهایی که در نقاط گردو خیز ایران کاشته شده اند از گونه گردی معمولی یا Juglans هستند. رقم های این گونه از نظر باغبانی هنوز کاملاٌ مشخص نشده اند. این گردوها در نقاط مختلف ایران با نام های گونگون محلی نامیده می شوند. با وجود تفاوت های ظاهری ،ممکن است برحی از انواع ،رقم واحدی باشند ولی نام های گوناگون داشته باشند. با این توصیف مهمترین انونع گردو که در ایران کاشته می شوند عبارتند از : گردوی کاغذی ، سنگی ، ماکویی ، سوزنی ، نوک کلاغی ، ضیا آبادی ، خوشه ای ،سبزوار ، آمیخته خراسان ،مازندران ، شهمیرزاد ، قزوین و طالقان ، آذربایجان ، همدان وتویسرکان ، سایر مناطق
● سطح زیر کشت گردو در جهان
بر اساس اطلاعات سازمان خواربار جهانی (FAO) در سال ۱۹۷۷، سطح زیر کشت گرئو جهان ۵۱۸۴۹۰ هکتار بوده است که نسبت به سال گذشته یک درصد کاهش ونسبت به سال ۱۹۸۸(سال پایه) ۲۲درصد افزایش داشته است . از سال ۱۹۸۸تا۱۹۹۷در یک دوره ده ساله سطح زیر کشت گردو در جهان بهطور کلی سیر صعودی داشته است . در آغاز دوره مورد بررسی (سال پایه) سطح زیر کشت گردو جهان ۴۲۳۲۷۱ هکتار بوده که در سال ۱۹۹۷به ۵۱۸۴۹۰ هکتار رسیده است. دراین دوره سطح افزایشی برابر ۲۲درصد و مقدار تولید افزایشی برابر ۲۷درص-د نشان می دهد. در بین کشورهای جهان چین با دارا بودن ۱۶۰۰۰۰ هکتار اراضی زیر کشت گردو به تنهایی حدود ۳۱ درصد از کل اراضی زیر کشت گردو را به خود اختصاص داده ومقام اول را داراست . پس از آن آمریکا با ۶۸۸۰۰ هکتار ، ترکیه با ۵۷۴۵۰ هکتار وایران با ۴۱۷۶۶ هکتار به ترتیب مقام های دوم تا چهارم را به خود اختصاص می دهند .
*سطح زیر کشت گردو در ایران
براسا س آخرین اطلاعات موجود ، سطح زیر کشت گردو در ایران در سال زراعی ۷۶-۷۵ برابر ۴۱۷۶۶ هکتار بوده است که نسبت به سال زراعی گذشته حدود ۱۷ درصد ونسبت به سال پایه ۲۵۹ درصد افزایش نشان می دهد . سطح زیر کشت گردو در ده سال مورد بررسی به طور کلی سیر صعودی داشته است ، در آغاز دوره (سال پایه) سطح زیر کشت گردو ایران ۱۱۶۴۴ هکتار بوده که درسال زراعی ۷۶-۱۳۷۵به ۴۱۷۶۶ هکتار رسیده است . بر اساس آمار موجود در سا ل ۱۳۷۶ بیشترین سطح زیر کشت در استان کرمان با ۵۱۷۱ هکتار که ۴/۱۲ درصد از سطح زیر کشت گردو کشور می باشد پس از کرمان که مقام اول را از این نظر دارا است استان های همدان ، قزوین ف آذربایجان شرقی ، کرمانشاه ، خراسان و فارس به ترتیب دوم تا هفتم را به خود اختصاص داده اند. استان سیستان وبلوچستان با ۵ هکتار کمترین سطح زیر کشت گردو در کل کشور را دارد. کرمان ، همدان ، قزوین ، آذربایجان شرقی ،کرمانشاه ،خراسان و فارس جمعاٌ ۵۴ درصد از سطح زیر کشت گردو کل کشور را داشته و مهمترین مناطق کشت گردو به شمار می آیند .
● تولید گردو در جهان
بر اساس آخرین اطلاعات منتشر شده از سوی سازمانم خوار بار جهانی مقدار تولید گردو جهان درسال ۱۹۹۷ برابر ۱۰۹۷۰۶۴ تن بوده است که نسبت به سال قبل ۲/۲ درصد و نسبت به سال پایه (۱۹۸۸) ۲۷ درصد افزایش نشان می دهد . در بین کشورهای جهان ، ده کشور هر یک بیش از ۲۰۰۰۰ تن گردو در سال ۱۹۹۷ تولید کرده اند که دربین آنها آمریکا با تولید ۲۴۴۰۰۰ تن ، رتبه اول راداراست. این کشور به تنهایی ۲/۲۲ درصد گردو جهان را تولید می کند. پس از آمریکا ، چین با تولید ۲۴۰۰۰۰ تن دومین کشور عمده تولید کننده گردو جهان به شمار می رود . ایران با تولید ۱۲۴۸۷۲ تن ، ۴/۱۱ درصد از تولید گردو جهان را دارا است و مقام سوم را به خود اختصاص داده است. در
بین کشورهای عمده تولید کننده گردو جهان ، میزان تولید سال ۱۹۹۷ نسبت به
سال گذشته در کشورهای آمریکا ، چین ، ایران و فرانسه افزایش و در کشورهای
رومانی ، هند ویونان کاهش تولید وجود داشته و در بقیه کشورها تولید تغییری
را نشان نمی دهد . ▪ تولید گردو در ایران در سال زراعی ۷۶-۱۳۷۵ میزان تولید گردو در کشور ۱۲۴۸۷۲ تن است که نسبت به سال گذشته ۳/۱۰ درصد افزایش و نسبت به سال پایه ۲۳۰درصد افزایش داشته است . میزان تولید گردو کل کشور در ده سال مورد بررسی از ۳۷۸۲۱ تن آغاز شده وبه ۱۲۴۸۷۲ تن رسیده است . کمترین میزان تولید گردو کل کشور در سال زراعی ۶۷-۱۳۶۶ بوده که این روند از ابتدای دوره مورد بررسی سیر صعودی داشته تا اینکه در سال ۷۶-۱۳۷۵ به رقم ۱۲۴۸۷۲ تن رسیده است. براساس آمار موجود در سال ۱۳۷۶ بالاترین مقدار تولید در استان همدان با تولیدی برابر ۲۰۱۷۵ تن می باشد که ۱۶درصد از تولید کل کشور را به خود اختصاص داده است و پایین ترین مقدار با ۲۰تن از تولید کل کشور مذبوط به استان سیستان وبلوچستان است . پس از همدان ، استان فارس از نظر تولید گردو در مقام دوم قرار دارد که با احتساب تولید استان های آذربایجان شرقی ، تهران ، کرمان ، قزوین ، کردستان ، کرمانشاه و خراسان جمعاٌ ۷۲درصد از تولید کل کشور را به خود اختصاص داده اند و مهمترین مناطق تولید به شمار می آیند.
● عملکرد گردو در جهان
درسال ۱۹۹۷ براساس اطلاعات به دست آمده از فائو ، متوسط عملکرد گردو در جهان ۲۱۱۶ کیلوگرم در هکتار بوده است که نسبت به سال قبل با ۷۲ کیلوگرم (۵/۳درصد ) ونسبت به سال ۱۹۸۸ (سال پایه) با ۷۲ کیلوگرم افزایش ، ۵/۳ درصد رشد داشته است . در بین کشورهای عمده تولید کننده گردو در سال ۱۹۹۷ کشور رومانی با متوسط تولید ۱۴۱۳۶ کیلوگرم در هکتار بالاتریت عملکرد را به خود اختصاص داده است و نسبت آن به عملکرد جهانی ۶۶۸ درصد بالاتر است. پس از رومانی ، آمریکا با تولید ۳۵۴۷ کیلوگرم در هکتار در جایگاه دوم قرار دارد . کشورهای ایران و اکراین نیز به ترتیب با عملکردهای ۲۹۹۰ و۲۳۴۱ کیلوگرم در هکتار دررتبه های بعدی قرار گرفته اند که بالاتر از عملکرد جهانی بوده است .کشور هند با متوسط تولید ۸۶۸ کیلوگرم در هکتار پایین ترین عملکرد را در بین کشورهای عمده تولید کننده این محصول به خود اختصاص داده است . در سال ۱۹۹۷ عملکرد در هکتار گردو ایران ۲۹۹۰ کیلوگرم بوده که نسبت به متوسط جهانی ۱۴۱ درصد بوده است.
*عملکرد گردو در ایران
عملکرد در هکتار گردو کل کشور در سال زراعی ۷۶-۱۳۷۵ ، ۲۹۹۰ کیلوگرم بوده که نسبت به سال گذشته ۵/۵ درصد و نسبت به سال پایه (۶۷) حدود ۸ درصد کاهش داشته است . در دوره ده ساله مورد بررسی ، بیشترین مقدار عملکرد گردو با ۴۲۶۶ کیلوگرم به سال زراعی ۷۲-۷۱ وکمترین آن با ۲۹۶۱ کیلوگرم به سال زراعی ۶۸-۱۳۶۷ مربوط است . دربین استان های کشور در سال زراعی ۷۶-۱۳۷۵ بالاترین تولید در واحد سطح با ۸۰۰۰ کیلوگرم مربوط به استان خوزستان وپایین ترین آن با ۶۰۳ کیلوگرم متعلق به استان قم بوده است.
● آب وهوا
درخت گردو درطول تابستان و زمستان نسبت به گرما و سرمای بیش از حد حساس است. در طول دوره خواب زمستانه ، گردو می تواند سرمای ۱۱- درجه سانتی گراد را بدون خسارت جدی تحمل کند ولی پس از شروع رشد ، سرمای ۲- تا ۳- درجه سانتی گراد موجب از بین رفتن برگها ، شاخه ها و گلها شده ودر نتیجه محصول کاهش می یابد. به علاوه شاخ و برگ درختانی که تا اواخر پاییز به رشد خود ادامه می دهند در معرض خسارت سرما قرار می گیرد. مقاومت ارقام مختلف گردو نسبت به سرما متفاوت است. دمای بالاتر از ۳۸ درجه سانتی گراد موجب آفتاب سوختگی پوست سبز و چروکیدگی مغز گردو می شود و گاهی اوقات نیز میوه ها پوک می شوند. در رطوبت نسبی کم و دمای بالاتر از ۴۰ درجه سانتی گراد ، به گردو خسارت جدی وارد می شود. دمای پایین تابستان نیز مناسب نیست زیرا موجب می شود میوه ها به اندازه کافی پر نشود . هوای خنک در طی فصل رشد ، برداشت محصول را به تاخیر انداخته و در نتیجه باغداران متضرر می شوند. بنابراین هوای خنک و فصل رشد کوتاه از عوامل محدود کننده پرورش گردو هستند. گردو نیز مانند سایر میوه ها مناطق معتدله در زمستان به مقدار سرمای معینی نیاز دارد تا خواب آن برطرف شود که به این ترتیب در بهار رشد رویشی و گلدهی کافی خواهد داشت. در صورت عدم وجود سرمای کافی ، بازشدن جوانه ها و گلدهی نامنظم شده وبه تاخیر می افتد واین موجب کاهش محصول و خشک شدن سر شاخه ها می شود. نیاز سرمایی ارقام مختلف گردو متفاوت است.
* بارندگی
بارندگی و رطوبت در اواخر فصل بهار و در تابستان موجب افزایش شیوع بیماری بلایت گردو می شود ولی ارقامی که برگهای آنها دیرتر ظاهر می شود ، معمولاً ا ز آلودگی مصون می مانند. در صورتی که میزان بارندگی سالیانه حدود ۸۰۰ میلی متر باشد می توان درخت گردو را با موفقیت کاشت ولی در مناطق خشک تر آبیاری تکمیلی نیز ضروری است. در شرایط آب وهوایی بسیار خشک احتمال دارد که درختان رشد مطلوبی داشته باشند ولی میوه ها به خوبی پر نمی شوند. درختان گردو نسبت به شرایط نامطلوب سازگار هستند. مشاهده شده است که در شرایط نامساعد محیطی ، پرورش درختان گردو به صورت درختچه از نظر سازگاری مناسب بوده است.
* خاک
قبل از کاشت گردو ابتدا باید خاک رویی ، خاک زیرین ، زهکشی ، واکنش شیمیایی خاک (pH) و قابل استفاده بودن عناصر مختلف مورد آزمایش قرار گیرد. تجزیه خاک رویی وخاک زیرین اطلاعات مفیدی در مورد وضعیت خاک به دست می دهد. خاک رویی باید حاصلخیز بوده و زهکشی خوبی داشته باشد. گردو در مقایسه با سایر میوه های معتدله که معمولاً در خاک هایی با اسیدیته کم رشد می کنند ، به خاک خنثی نیاز دارد. میزان اسیدیته خاک در قابل جذب بودن مواد معدنی مؤثر است. اکثر عناصر معدنی در دامنه اسیدیته ۶ تا ۷ برای گیاه قابل جذب است. معمولاً در مناطق سرد واکنش شیمیایی خاک اسیدی است که با اضافه کردن آهک ، می توان آنرا افزایش داد. غیر از خاک رویی ، وضعیت خاک زیرین نیز برای گردو اهمیت دارد زیرا ریشه های آن تا عمق ۳ متری خاک نفوذ می کنند. خاک زیرین باید عاری از سنگ ، رس سفت و لایه های غیر قابل نفوذ که رشد ریشه را محدود می کنند باشد. درخت گردو خاک فقیر ، خاک سطحی و خاک خشک را بهتر از شرایط آب وهوایی نامساعد تحمل می کند. در ضمن خاک باید عاری از نماتد های مولد زخم ریشه و بیماریهای قارچی باشد. منبع : وبلاگ باغبانی [ دوشنبه 10 مرداد1390 ] [ ] [ JUHA ]
زیباترین گل جهان پرنده بهشتی است که نام علمی این گیاه از نام ملکه شارلوت مکلامبورگ استرلیتز همسر ژرژ سوم پادشاه انگلستان گرفته شده است. این جنس که از گیاهان خانواده موز Musacees است در تمام دنیا فقط دارای پنج گونه دائمی همیشه سبز می باشد که فقط یک گونه آن به نام پرنده بهشتی رژینه S.reginae در باغبانی استفاده می شود و چهار گونه دیگر به صورت وحشی می باشند. گونه مورد نظر بومی جنوب آفریقا ( کاپ) است . بلندی آن در حدود یک متر می رسد . این گونه دارای برگهای نسبتا روشن ، چرمی و تخم مرغی شکل که بر روی دمبرگی به طول ۴۵ سانتیمتر قرار می گیرند . گل آذین آن به طول ۱۵ سانتیمتر در بهار در انتهای ساقه گل دهنده به طول یک متر تا یک متر و نیم ظاهر میشود . گل آذین شامل اسپات سبز با با رگه های ارغوانی و قایق مانند است که در هنگام باز شدن گلها به صورت افقی درآمده و در آن ۴ تا۱۰ گل قرار می گیرد . گل ها دارای کاسه نارنجی و جام آبی رنگ بوده و روی هم رفته شباهت به سر پرندگان پیدا می کند . از این رو در زبان انگلیسی Bird of paradise و فرانسه Oiseau du paradis به نام پرنده بهشتی نامیده می شود . معمولا گل ها بتدریج باز می شوند و بیشتر به صورت گل بریده در گل فروشیها به فروش میرسد ولی می توان خود گیاه را در گلدان های بزرگ در آپارتمان پرورش داد . در گلخانه بر اثر فورساژ میتوان در تمام فصول آن را گلدار کرد . ●اقسام مشهور این گونه عبارتند از: ۱ – پرنده بهشتی پرولیفرا S.Prolifera : دم برگها در این گونه بسیار دراز بوده و گل آذین دارای دو اسپات است . ۲ – پرنده بهشتی پومیلا S.Pumila : گیاه کوتاه و گل ها دارای کاسبرگ هایی به رنگ نارنجی تند می باشند . ●مراقبت های لازم : ۱ – نور : این گیاه به نور زیاد ( تابش مستقیم خورشید ) احتیاج دارد . بنابراین چنانچه در آپارتمان پرورش داده می شود باید آن را نزدیک پنجره جنوبی که فاقد پرده است قرار داد . وی چون در تابستان شدت نور زیاد است باید آن را در جلو پنجره جنوبی که پرده داشته باشد و یا کمی دورتر از پنجره جای داد . ۲ – حرارت : درجه حرارت مناسب برای گیاه بین ۱۶ – ۱۹ درجه سانتیگراد است و درجه حرارت کم تر از ۳- و بیش از ۳۰+ را تحمل نکرده و از بین میرود . ۳ – آبیاری : در هوای معتدل هفته ای دو روز باید آبیاری شود ولی در هنگام استراحت گیاه که از اواسط تیرماه تا اواخر مردادماه است باید آبیاری را به کلی قطع کرد و یا به ندرت انجام داد . ۴ – نوع خاک : خاک باید قوی ( دارای کود حیوانی « پودر گوشت و غیره ) و کمی ماسه ای باد . برای زود به گل نشاندن گیاه باید در مردادماه زمین را به عمق ۸۰ سانتیمتر شخم زده و به آن کود حیوانی اضافه کرد . اسیدیته مناسب برای گیاه در حدود ۷ تا ۸ میباشد . ۵ – کود : میتوان از کودهای مختلف موجود در بازار طبق دستورالعمل هریک که معمولا در روی جعبه نوشته شده است استفاده کرد ولی بهترین کود ، مخلوطی از ۱۰۰ گرم نیترات پتاسیم ۱۰۰ گرم فسفات کلسیم و ۲۰۰ گرم سولفات آمونیم میباشد که به مقدار ۲ گرم در لیتر ، هر هفته یک بار از فروردین تا مهرماه باید به گیاه داده شود . ●روش کشت و ازدیاد : یکی از روش های تکثیر این گیاه کشت بذر آن است ولی برای بدست آوردن بذر باید به تلقیح مصنوعی اقدام کرد . معمولا هر گل آذین در حدود ۵۰ دانه ایجاد می کند . عمل کشت معمولا در بهار در حرارت ۱۸ – ۲۱ درجه سانتیگراد صورت می گیرد . رویش دانه نامنظم و 3 تا ۵ ماه طول می کشد . در سال اول گیاه ضعیف میماند و بهتر است آن را به گلدان منتقل کرده و در گلخانه نگاهداری کرد . ولی در سال دوم و یا سوم میتوان آن را به محل مورد نظر انتقال داد . این گیاهان جدید در سال چهارم پاجوش تولید کرده و در سال ششم یا هفتم گل می دهند . روش دیگر تکثیر ، تقسیم بوته است . که از بهار تا تابستان میتوان انجام داد . پایه های حاصل به کندی رشد می کنند و پس از دو یا سه سال گل می دهند وبه نوبه خود دو سال پس از تکثیر ایجاد پاجوش می کنند . معمولا روی پایه های جوان سه ساله ۶ – ۱۰ گل آذین به وجود می آید و در صورتی که در پایه های مسن ممکن است تا ۵۰ گل آذین ظاهر شود.
منبع : باغ اندیشه ها [ چهارشنبه 15 تیر1390 ] [ ] [ JUHA ]
نام فارسی : انجیر نام انگلیسی : Fig نام علمی : Ficus carica خانواده : Moraceae
انجیر با توجه به ارزش غذایی و طبی بالا در بیشتر نقاط دنیا از جمله گرمسیری ، نیمه گرمسیری و معتدله کاشت می شود . استان فارس و شهرستان استهبان سهم عمده ای در تولید انجیر خشک در ایران و دنیا دارند . محیط رشد : انجیر یک گیاه خزان کننده بوده که ویژه مناطق نیمه گرمسیری می باشد و به زمستان ملایم و تابستان گرم نیاز دارد . ( توجه داشته باشید که دمای پایین در زمستان کاشت انجیر را محدود می کند ) . در فصل گلدهی انجیر نباید آبیاری انجام داد و بهتر است در محیط رشد هم بارندگی وجود نداشته باشد تا حداکثر محصول دهی را داشته باشیم . خاک مورد نیاز شنی رسی بوده با PH در حدود 6 تا 7.5 که برای رشد انجیر مناسب است . مقاومت این گیاه نسبت به خشکی و شوری زیاد ، حساسیت آن به کمبود آهن و روی زیاد نیست ولی به سدیم و بور حساس است . ازدیاد : روش ازدیاد به وسیله بذر ، قلمه ، پاجوش ، پیوند . البته ازدیاد با بذر به ندرت انجام شده و مخصوص مراکز تحقیقاتی می باشد . توسط قلمه های چوب 2 الی 3 ساله به راحتی تکثیر می شود. طول قلمه ها در حدود 40 سانتیمتر بوده که در اواخر زمستان جدا می گردند . انواع انجیر : خوراکی و غیر خوراکی انواع انجیر خوراکی : ازمیر ، معمولی ، سان پدرو انجیر استهبان از نوع ازمیر می باشد که محصول دوم آن اقتصادی و قابل استفاده است . ارقام آن عبارتند از انجیر سیاه ، سبز ، شاه انجیر و کشکی . انجیر های معمولی به صورت پارتنوکارپیک تولید شده و نیازی به گرده افشانی ندارد . ( انجیرهای سیاه موجود در بازار ) انجیر های غیر خوراکی به نام " بر " نامیده شده که زمستانه ، بهاره ، تابستانه دارند و از نوع بهاره آن برای " بردهی " یا گرده افشانی درخت انجیر استفاده می شود . برای گرده افشانی از زنبور " بلاستوفاگا " استفاده می کنند که درون میوه های انجیر غیر خوراکی زندگی می نمایند . برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید فایل پی دی اف زیر را دانلود نمایید : منبع : وبلاگ باغبانی
[ یکشنبه 15 خرداد1390 ] [ ] [ JUHA ]
استان سیستان و بلوچستان به ویژه جنوب استان دارای ویژگی های آب و هوایی خاصی است که می تواند بسیاری از گیاهان گرمسیری ونیمه گرمسیری نقاط مختلف جهان نظیر موز ,انبه ,گواوا , پاپایا و سیستان و … را در خود پرورش دهد. منبع عکس: وبلاگ نهالستان نگین گیلان گواوا از مهمترین میوه های مناطق گرمسیری دنیاست که از لحاظ اقتصادی و تغذیه دارای اهمیت ویژه ای می باشد. میوه آن به صورت تازه خوری و در صنایع تبدیلی به منظور تهیه آب میوه ,کمپوت,اسانس و پودر استفاده می شود. این میوه در منطقه بلوچستان زیتون محلی نامیده می شود و با توجه به ویژگی های خاصی که دارد به عنوان یک پوشش سبز و حافظ خاک توجه زیادی را به خود جلب کرده است و می تواند به عنوان تثبیت کننده خاک جهت جلوگیری از فرسایش بادی و آبی و به صورت کمربند سبز در اطراف شهرهای کویری و گرمسیری و همچنین در کنار جاده ها مورد استفاده قرار گیرد. ![]() گیاه گواوا درختچه ای همیشه سبز از خانواده Myrtaceae می باشد.گلهای آن دوجنسی و سفید و معطر است و فصل گلدهی در بهمن و اسفند ماه می باشد. گواوا یک گیاه دگرگشن است ولی نه به طور کامل و با کمک حشرات به خصوص زنبور عسل می توان محصول بیشتری تولید کرد. میوه این گیاه گوشتی است و دانه های آن در گوشت سفید یا قرمز یا زرد قرار دارند.میوه ها به اندازه زیتون مدور و شبیه انار کوچکی است. بالای میوه تاجی از کاسبرگها قرار دارد که تا آخر باقی می ماند.میوه رسیده این گیاه دارای طعم شیرین و یا ترش مزه است. دارای عطری مطبوع است که در مراحل بعدی آن تند می شود . میوه گواوا را به صورت خام یا پخته و اصولا به شکل مربا و ژله استفاده می کنند. جوشانده پوست خشک درختچه برای معالجه درد معده به کار می رود و چنانچه غلیظ تر شود برای رفع ناراحتی های پوست چرب و زخم به صورت استعمال خارجی به کار می رود. از برگهای آن به صورت آنتی بیوتیک خفیف استفاده می شود . همچنین دم کرده آن را به عنوان چای می نوشند . آب فشرده میوه آن برای برای دیابت مفید است. بهترین زمان کاشت ابتدای فصل بارندگی می باشد. کود دهی , آبیاری و کنترل علفهای هرز این گیاه دقیقا شبیه مرکبات است . در مناطق خشک و نیمه خشک میوه ها به آبیاری نیاز دارند ولی این گیاه نسبت به سایر درختان گرمسیری به آب کمتری احتیاج دارد. ![]() هرس خوب در این گیاه مهم است. پاجوش های به طور طبیعی از ساقه زیر زمینی خارج می شوند که برای نگه داری تنه اصلی از ۶۰ سانتی متری سطح زمین پاجوش ها قطع می گردند.زاویه بین شاخه ها وتنه اصلی باید زیاد باشد به طوری که نور خورشید بتواند بر مرکز درخت نفوذ کند و شاخه های خشکیده باید هرس شوند.گواوا در مناطق نزدیک استوا هر ماه استعداد گلدهی دارد . در مناطق شمالی هند , دوبار در سال و در مناطق جنوبی سه بار گل می دهد. میوه ها در فصل خشک به مرحله رسیدن می رسند لذا ضرورت دارد با قطع متناوب آبیاری به گباه نوعی تنش ( استراحت ) بدهیم . به شکوفه نشستن هم زمان درخت موجب تسهیل در کنترل آفات و عملیات برداشت می شود .
منبع : باغ اندیشه ها [ چهارشنبه 7 اردیبهشت1390 ] [ ] [ JUHA ]
معرفی پرتقال از خانواده Rutaceae بوده و به انگلیسی Orange نامیده می شود. منشأ آن را از چین و آسیای جنوب شرقی می دانند. این میوه در طب سنتی چینی کاربردهای فراوانی داشته است. هم اکنون به طور وسیعی در سراسر دنیا پرورش داده می شود و مشهورترین مرکبات است. درختان یا درختچه های همیشه سبزی که مرکبات بر روی آنها رشد می کنند، می توانند به ده متر یا بیشتر هم برسند. مرکبات به لحاظ اینکه سرشار از «ویتامین C» هستند معروف می باشند. دانشمندان کشف کرده اند که این میوه ها همچنین از انواع وسیعی مواد مغذی گیاهی و انواع مختلف فیبر غذایی برخوردار هستند. مشخصات پرتقال درختی است یا به عبارت بهتر درخت کوچکی است دارای برگ های سبز، گل ها و میوه آن معطر و گل های آن به رنگ سفید و میوه آن متوسط (در برخی ارقام درشت)، پوست آن نارنجی کمی ناصاف و گوشت آن شیرین و یا ترش و بسته به انواع مختلف دارای رنگ زرد، زرد تیره و قرمز می باشد. درخت پرتقال و به طور کلی مرکبات، درجه حرارت پایین را تحمل نمی کنند و باید در مناطق نیمه حاره ای و در آب و هوای مدیترانه ای با زمستان های نسبتا گرم کاشته شوند. درجه حرارت کمتر از 4 تا 5 درجه سانتی گراد در مدت طولانی به آنها صدمه می زند. در مناطق شمال ایران و همچنین در جنوب ایران کاشته می شود. ارقام مختلف پرتقال را با پیوند شکمی روی پایه های نارنج که از بذر حاصل شده باشند، به دست می آورند. در برخی موارد برای به دست آوردن ارقام جدید با کاشتن بذر پرتقال نیز برای تکثیر آن استفاده می شود. نهال های بذری خیلی دیر بارور می شوند، ولی پوست میوه آنها نازک تر و طعم آنها نیز شیرین تر می شود. مواد مغذی پرتقال علاوه بر محتوای بالای «ویتامینC»، پرتقال تأمین کننده یک سری مواد مغذی گیاهی حفاظت کننده و آنتی اکسیدان شامل آلفا و بتاکاروتن، لوتئین و بتا که پیتوزانتین می باشد. آب پرتقال این آبمیوه را می توان به طور تازه و یا به صورت بسته بندی شده و فرآیند شده مصرف نمود. یک لیوان معمولی آب پرتقال تازه، تأمین کننده هشت صد میلی گرم «ویتامین C» و چهارصد میلی گرم فولات می باشد. به هنگام مصرف مداوم روزانه میوه و سبزیجات، یک لیوان آب پرتقال به عنوان یک «واحد» میوه محسوب می گردد. خواص و کاربرد پرتقال پوست و آب پرتقال تقویت کننده معده، ضد نفخ، محافظت کننده از بروز عوارض کمبود «ویتامین C» و ادرارآور می باشد. مصرف جوشانده پوست آن، برای آرام کردن سرفه، رفع سرماخوردگی و سوء هاضمه مفید می باشد. پوست آن به عنوان مرهم برای اگزما و ناراحتی های پوستی مفید است. جوشانده برگ های پرتقال مانند سایر مرکبات برای شستشوی ورم ها و کاهش درد آنها نافع است. پرتقال به طور کلی ضد اسپاسم و آرام بخش است. اسانس پرتقال اثر ضد عفونی کننده دارد و از پوست آن گرفته می شود، اما چون خیلی زود فاسد می شود، همیشه باید تازه مصرف شود و اگر نگهداری شود برای مدت کم، در جای تاریک و خنک باید گذاشته شود. در هند معتقدند که میوه پرتقال خون را تصفیه می کند و تشنگی را فرو می نشاند و اشتهاآور است. آب پرتقال برای رفع ناراحتی های صفراوی و اسهال های صفراوی نافع است. در چین تخم پرتقال را له کرده و شب روی پوست صورت می گذارند و معتقدند که برای برطرف نمودن چین و چروک صورت نافع است. برگ پرتقال در هند و چین به عنوان مسکن و در فیلیپین در موارد هیستری و سکسکه کاربرد دارد. دم کرده گل ها و شکوفه آن در موارد آشفتگی و دل به هم خوردگی مفید و مسکن و آرام بخش است و سوء هاضمه را رفع می کند. در طب چینی پرتقال به طور منظم برای تحریک دستگاه گوارش و درمان یبوست به کار می رود. آنها معتقدند که پرتقال در مقابله با اسهال خونی، سوء هاضمه و تشکیل بیش از حد مخاط مفید است. در موارد استرس و بی خوابی برای آرام کردن اعصاب پرتقال داده می شود. از دیر باز پرتقال را برای توانایی آن در مبارزه علیه اسکوروی و کمبود ویتامین c و حفظ استحکام لثه ها می شناخته اند. مصرف پرتقال سبب قلیایی نمودن خون شده و اعمال عضلات را تسهیل می کند. به علاوه بدن را در برابر ابتلا به انواع عفونت حفظ می کند. عصاره پرتقال گاهی در کیک سازی مورد استفاده قرار می گیرد. فواید کلیدی پرتقال * به مبارزه علیه بیماری های قلبی کمک می کند. * در افراد سیگاری، به حفظ مقدار «ویتامین C» بدن کمک می کند. * با سرماخوردگی مقابله می کند. * نقش حفاظتی در برابر مبتلا به سرطان دارد. چه مقدار مصرف کنیم؟ یک پرتقال متوسط به وزن 160 گرم، 25 درصد دریافت توصیه شده روزانه بزرگسالان برای فولات (از جمله ویتامین های گروه B ) و بیش از دو برابر نیاز به دریافت «ویتامین c» را تأمین می کند. انتخاب و نگهداری - انواعی از پرتقال را که دارای پوست نازک بوده و نسبت به اندازه شان، سنگین هستند، انتخاب کنید. - پرتقالی را که دارای قسمت های نرم است، انتخاب نکنید، چون نشانگر خرابی آن است. - در صورتی که پوست آن شل و چروک خورده باشد، نشانگر ماندگی میوه است. نحوه مصرف - ترجیحا میوه را به صورت تازه مصرف کنید. - به سالاد میوه یا سبزیجات، پرتقال اضافه کنید. - در کنار انواع غذاهای گوشتی، به منظور افزایش جذب آهن غذا، از پرتقال یا آب آن استفاده کنید، خصوصا افزودن آب پرتقال به مرغ آب پز بسیار طعم خوبی به غذا خواهد داد. - داخل کیک، میلک شیک (مخلوط با شیر) و انواع شربت از پرتقال استفاده کنید. به علاوه از آن در تهیه مارمالاد می توانید استفاده نمایید.
[ یکشنبه 28 فروردین1390 ] [ ] [ JUHA ]
با نگاه به یک شاخه گل اجزاء تشکیل دهنده آن تشخیص داده می شوند :
گل برگها : برگهای براق و درخشان هستند که توجه حشرات گرده افشان را به خود جلب می کنند ؛ کاسبرگها : که در زیر گلبرگها قرار دارند و محل اتصال گلبرگها به ساقه هستند. تا زمانی که گل ها بصورت غنچه می باشند کاسبرگها از آن ها محافظت میکنند. کاسبرگها بخش زینتی گل را تشکیل میدهند و به رنگ سبز هستند. پرچم : بخش نر گیاه محسوب میشود که ذرات گرده ی گل گیاه را تشکیل میدهد و معمولاً با یک مایع پودری شکل پوشیده شده است. مادگی : بخش ماده گیاه است که معمولاً در مرکز گیاه قرار دارد . در بسیاری از موارد فرق بین پرچم و مادگی تشخیص داده نمی شود. مادگی، برگهای پهن و باریکی هستند که به سمت بیرون از ساقه رشد میکنند و وظیفه اصلی آن ها غذا سازی بوسیله فتوسنتز است. غنچه :بخش دیگری از گیاه است. گل های جوان و محکم پیچیده درهم غنچه نامیده می شوند. قسمت مرکزی گیاه ساقه است که غنچه ها، برگها و گل از آن رشد میکنند و پایه اصلی گیاه محسوب می شود.
[ دوشنبه 15 فروردین1390 ] [ ] [ JUHA ]
تولید دانه ، بنیاد کشاورزی اولیه و تمدنهای بعدی را تشکیل داد. زمانی که بشر کشت ، برداشت و نگهداری بعضی از گیاهان علوفه ای را برای تأمین نیاز زمستانی آموخت،کوچ نشینی را رها کرده و اقامتگاههای دائمی را برای خود برگزید. کلیه تمدن های مهم تاریخی بر اساس کشت غلات بوجود آمده اند،چون غلات غذای مردم را تشکیل می دادند و به راحتی قابل انبار کردن بودند.هرگاه روز یا روزهائی ناگهان غلات از زندگی روزانه ابنای بشر و تغذیه دامها و طیور حذف شود چه وضع و ماجرایی پیش می آید؟ اینکه اولین دانه گندم ،جو و…. بطور دقیق در چه سرزمینی روئیده ،معلوم نیست و پاسخ به آن اگر غیر ممکن نباشد چندان آسان هم به نظر نمی رسد .هر چند مکان و زمان تشکیل اولین جوامع بشری را نمی دانیم ولی از قرائن و شواهد موجود چنین بر می آید که در سایه عنایت الهی فلات پر برکت ایران یکی از مراکز اجتماعات اولیه بوده و در هزاره چهارم پیش از میلاد در جنوب غربی این سرزمین یعنی ایلام وخوزستان و لرستان، پشتکوه و جبال بختیاری امروز مرکزیتی بوجود آمده و در هزاره سوم (پ.م) دشت غنی بین النهرین نیز عهد تاریخی خود را همگام با پیشرفتهای اجتماعی و دیگر شئون زندگی آغاز کرده است. بذر مهمترین و اساسیترین بخش گیاه است که در بازسازی،حفظ و انتقال مواد ژنتیکی گیاه و همچنین مکانیسم های پراکنش،تکثیر و بقای گیاه در شرایط بسیار سخت نقش اساسی دارد. قسمت اعظم غذای انسان( بیش از 50% انرژی تنها بوسیله غلات به عنوان منبع عمده هیدرات کربن و لگومها به عنوان منبع عمده پروتئین گیاهی)، حیوانات و پرندگان را بذر ها تشکیل می دهند . علاوه بر اینها بذور دارای مصارف متعدد داروئی ، صنعتی و تجاری می باشند. توسعه تمدن بشری با شناخت، جمع آوری و کاشت بذر آغاز و همزمان کوچ نشینی به استقرار در مکانهایی که استعداد کشاورزی داشتند تبدیل شد. دسترسی به بذر ارقام اصلاح شدة گیاهان زراعی ودارای کیفیت بالا در کنار ماشین آلات مدرن ،بهبود کودهای شیمیایی و روشهای مناسب مبارزه با آفات و علفهای هرز ، انقلابی را در 50 سال گذشته در کشاورزی بوجود آورده است.صنعت بذر با گسترش توان تولید ، افزایش راندمان ، سرعت تولید ارقام جدید و حفظ خلوص ژنتیکی این ارقام ، نقش حیاتی در این انقلاب بر عهده داشت.نیاز کشاورزان به بذر ، همه ساله افزایش می یابد.بر اساس برآوردهای بعمل آمده تنها کشاورزان آمریکای جنوبی سالیانه بالغ بر دوازده میلیارد پوند 5443104تن بذر انواع گیاهان زراعی ، سبزیجات،گیاهان و درختان را مصرف می کنند. روشهای صحیح تولید بذر اثر زیادی بر روی مقدار محصول می گذارد. تولید مقدار محصول در واحد سطح در هر نوع گیاه بستگی به شرایط تکنیکی زراعی ، تأمین آب ، مقدار آب ، تأمین مواد غذائی و از همه مهمتر رسیدن به مقدار مناسب بوته در واحد سطح و نیز تولید هر گیاه دارد.تعداد کم گیاه و تراکم در متر مربع می تواند دلایل مختلفی داشته باشد،ازجمله این دلایل کیفیت نامناسب بذر است. کیفیت مناسب بذر ونهال اثرات مختلفی هر مقدار محصول دارد.مثلاّ گیاهان بیمار و یا صدمه دیده فیزیولوزیکی سیب زمینی حتی در شرایط محیطی مناسب هم نمی توانند محصول دلخواهی را تولید نمایند.در ضمن بذر و نهال های بیمار باعث انتقال بیماری نیز می گردند.گیاهانی که از بذور صدمه دیدة فیزیولوژیک تولید می شوند دارای رشد کم بوده و بذوری را که تولید می کنند دارای قدرت حیاتی پایین می باشند.البته استفاده از روشهای نامناسب در برداشت و خشک کردن هم اثر زیادی بر روی قدرت حیاتی بذر داشته که به مرور زمان قدرت جوانه زدن گیاه را نقصان می دهد و باعث تولید انبوه گیاهان ناقص نیز می شود.این نوع گیاهان ناقص در کشت اصلی به عنوان علف هرز به علت استفاده از مواد غذایی ، و نیز جلوگیری از تابش نور به گیاه اصلی باعث کاهش محصول می گردند.این گیاهان حتی بوسیلة علف کش هم قابل کنترل نمی باشند.اثرات منفی این گونه گیاهان حتی در مقایسه با علفهای هرز بیشتر بوده و درصد کاهش محصول که از طریق وجود این گیاهان در کشت اصلی حاصل می شود بین 20-5 درصد برآورد گردیده است. اثر عوامل مؤثر و صحیح در کشاورزی بخصوص در مورد بذر و نهال قابل ملاحظه است.قبل از اینکه گیاه از نظر رشد و نمو مورد تأیید قرار گیرد ، مرحله امتحان پیش تکثیری در مدت کوتاه می تواند راه تولید صحیح را زودتر به هدف برساند. از دیگر شرایط پیشرفت در کاربه نژادی بذر، برنامه ریزی در تولید و تهیه مناسب انواع آن است.انتخاب انواع گیاهان مناسب برای مکانهای مختلف در برنامه ریزی به نژادی و در سالهای طولانی اهمیت زیادی دارد.این انتخاب مناسب باعث می گردد که در سالهای متمادی حدود 30-5 درصد بر افزایش محصول مؤثر باشد.در واحدهای کشاورزی جدید برخلاف واحدهای قدیمی به تولید دقیق و مناسب بذر از نظر کیفی بیشتر توجه می شود .
منبع : باشگاه مهندسان ایران [ جمعه 5 فروردین1390 ] [ ] [ JUHA ]
|
||
|
|
خرما ،
خرما، میوه مغذى درخت خرماى معمولى با نام علمى Phoenix dactylifera
متعلق به خانواده خرما. درخت خرما (در عربى : نخل/ نخلة)، گیاهى است دوپایه
و همیشه سبز، به ارتفاع هجده تا سى متر، که در انتها داراى تاجى گسترده از
برگهاى متعدد (سى ـ چهل عدد) بسیار بزرگ شانهاى و بلند تا پنج متر است.
تنه آن استوانهاى، بدونانشعاب و پوشیده از جاى زخمهاى برگهاى افتاده است.
این درخت گلهاى تکجنس کوچک و مجتمع در گلآذین رژیم، و میوه سته واقعى
دارد. گردهافشانى این درخت را معمولا انسان با تکان دادن گلهاى نر روى
گلهاى ماده انجام مىدهد و تکثیرش با رویش هسته، یا پاجوش صورت مىگیرد.
نژادها یا جورهاى متفاوتى از خرما در شمال افریقا و جنوب آسیا، از جمله در
مناطق جنوبى ایران کاشته شده است. در عراق و ایران به ترتیب بیش از 450 و
80 نوع خرما مىروید. خانواده خرما به ملکههاى دنیاى گیاهان معروفاند
(مور، ص 4ـ5؛ بهرامى، ج 1، ص 411ـ413؛ پارسا، ج 8، ص 139ـ141؛ قهرمان،
1365ش، ج 8، لوحه 965؛ همو، 1373ش، ج 4، ص 66ـ67؛ ایرانشهر، ج 2،
ص1650ـ1651؛ زرگرى، ج 4، ص 525؛ مظفریان، 1383ش، ص 484ـ485؛ همو، 1379ش، ص
316؛ ثابتى، ص 509؛ میلن، ص 272).
درخت خرما در هیچجا به صورت وحشى نروییده است. این امر احتمال منشأ یافتن
آن از گونههاى دیگر و مساعدت انسان و گذر زمان در ایجاد و گزینش آن را
مىرساند. برخى منشأ آن را نخل برّى با نام علمى Ph. sylvestrisکه در هند
مىروید (رجوع کنید به زرگرى، همانجا؛ بمبر، ص 45) و برخى دیگر منشأ آن را
دو رگهاى بین گونه فوق و انواع دیگر از جملهPh. canariensis یاPh.
reclinata دانستهاند (رجوع کنید به عبدالجبار بکر، ص 2؛ بک، ص 185).
درباره خاستگاه درخت خرما اختلافنظر وجوددارد. گاه آن را به اطراف
خلیجفارس (مظفریان، 1383ش، ص 485) و گاه نیز به بابِل (واقع در عراق)،
عربستان، افریقاى شمالى، یا بلوچستان متعلق دانسته و گفتهاند که از
بینالنهرین (عراق) وارد ایران شده است (رجوع کنید به ثابتى؛ زرگرى،
همانجاها؛ الفتى، ج 1، ص 325؛ حتّى، ص 19ـ20).
واژگان و ادبیات. شاید جزء اول نام علمى گیاه خرما یعنى phoenix از نام
سرزمین فنیقیه، که به سرزمین نخل شهرت داشته است، مشتق شده باشد. البته در
ادبیات روم و یونان نیز بین این واژه و ققنوس ارتباط وجود دارد. همچنین جزء
دوم یعنى dactylifera و واژه date انگلیسى از واژه عبرىالاصل «51.7»
(دِکَل) به معناى نخل گرفته شده است (سِگِو، ج 1، ص 332؛ عبدالجبار بکر، ص
13؛ لوکاس، ج 1، ص 101؛ فاروقى، ص30؛ قس لیدل و اسکات، ذیل "برای دیدن این
کلمه به کتاب مراجعه کنید"، به معناى ارغوانى). نام هیروگلیفى خرما، به
معناى شیرین بوده است (عبدالجبار بکر، ص 11). در پهلوى واژه خرما به
صورتهاى armav، hormak، xormak، xarma، xurmakو xorma (خسرو قبادان و ریدک
وى، ص 25؛ فرهوشى، 1358ش، ص 201؛ مکنزى، ذیل "Xorma"؛ طاووسى، ص153؛
پاشنگ، ص267) و درخت خرما به صورت mogآمده است (فرهوشى، همانجا). به همین
سبب موغستان معادل نخلستان است (فسائى، ج 1، ص 178، پانویس 1). هماکنون
نام برخى از مکانها در کرانه خلیجفارس و حتى دور از ساحل، از جمله هرمز
شامل ترکیباتى است که جزئى از آنها موغ/ مغ/ مز است (رجوع کنید به فسائى، ج
2، ص2000، 2060؛ بندهش، یادداشتها، ص180ـ181، پانویس 12). واژه خرما از
زبان فارسى به زبانهاى هندوچین راه یافته است (لاوفر، ص 385ـ386، 391).
همچنین در فارسى و عربى براى اجزا، محصولات، انواع و نژادهاى متفاوت و نیز
انواع تغییرات زیستى، از جمله مراحل مختلف رشد و نمو درخت و میوه خرما و
نیز وسایل ساخته شده از اندامهاى مختلف این درخت، اسامى فراوان و متنوعى
وجود دارد که گاه از این اسامى در ساختن مشتقات و ترکیبات گوناگون استفاده
شده است (افشار، ص 294ـ295؛ حکمت یغمائى، ص240ـ245؛ سدیدالسلطنه، ص 58ـ59؛
نیز رجوع کنید به ادامه مقاله). میوه خرما براساس مراحل هفتگانه رشد و
رسیدگى به ترتیب به این اسامى معروف است: طَلع/ وَلیع، بَلَح، خُلال، بُسر،
قَسب، رطب و تمر (رجوع کنید به حکیم مؤمن، ص 64). در این میان شاید
قدیمترین و مفصّلترین بحث واژگانى خرما در منابع عربى زبان، اثر دینورى
(گیاهشناس قرن سوم) باشد (رجوع کنید به دینورى، ج 2، ص293ـ324، ش1061؛
براى منابع دیگر رجوع کنید به ثعالبى، کتاب فقه اللغة، ص312ـ313؛ ابوریحان
بیرونى، ص 151؛ ابنسیده، ج3، ص 209ـ229؛ میدانى، 1345ش، ص 513ـ 518؛
زمخشرى، قسم 1، ص 106ـ108؛ تحفةالاحباب، ص 13؛ زَبیدى، ذیل «نخل»؛
فرهوشى، 1355ش، ص 21ـ22؛ دهخدا، ذیل «خرما»؛ الفنبین، ص 89؛ معلوف، ذیل
«تمر»، «نخل»؛ احمد عیسى، ص 138، ش 16؛ د.اسلام، چاپ دوم، ذیل «تمر»). کثرت
واژههاى مرتبط با درخت خرما و نیز محصولات و مصنوعات حاصل از آن نشان از
اهمیت این گیاه در زندگى بشر دارد.
در ادبیات فارسى و عربى از جمله در امثال و کنایات، واژههاى خرما و نخل به
فراوانى بهکار رفته است، مثل «خرما به بصره بردن» در فارسى و معادلش در
عربى بهصورت «کَمُسْتَبْضِع التّمرالىهَجَر»، یا «خرماخورده منع خرما
نتواند کرد» (رجوع کنید به اصمعى، ص206؛ میدانى، 1407، ج 3، ص 39؛ شاد، ج
7، ص4310ـ 4311؛ دهخدا، همانجا؛ عفیفى، ذیل «خرما به بصره و زیره به کرمان
بردن»؛ واعظى، ص 135ـ136؛ دهخدا، ذیل «خرما»، «نخل»؛ رنگچى، ص407ـ409؛ حکمت
یغمائى، ص268ـ273؛ واعظى، ص102ـ135؛ قرشى، ص 164؛ عزّاوى، ص99ـ119).
اهمیت و تاریخچه کاشت
الف) در قلمرو اسلامى پیش از اسلام. درخت خرما از دیرباز درختى مقدس، زیبا و
مورد احترام و توجه بوده است، بهطورى که در معابد و هنگام انجام مراسم
مذهبى و ملى و نیز در کاخهاى پادشاهان وجود داشته است (رجوع کنید به ادامه
مقاله). این درخت نزد سومریان، بابلیان، آشوریان و در مصر قدیم جزو مقدسات
بوده است (دورانت، ج 1، ص 237؛ عبدالجبار بکر، ص 6، 11). بر مهرهاى عیلام
قدیم و هخامنشیان و مسکوکات عبرانیان قدیم نقش درخت خرما دیده مىشود
(میراحمدى، ص 22؛ اتابکزاده، ص 21؛ حمیدى، ص 364؛ هاکس، ذیل «خرما»).
ایرانیان در تشریفات جشن نوروز از درخت خرما استفاده مىکردند (پطروشفسکى، ج
1، ص 395). اهمیت درخت خرما تا آنجاست که در کتب و رسوم ادیانى چون
یهودیت، مسیحیت و اسلام بهگونه ستایشآمیزى از آن یاد شده است. نخل
طور/کلیم، درختى است که حضرت موسى را در وادى ایمن راهنمایى کرد (طه:10ـ12؛
نیز رجوع کنید به ادامه مقاله). عبرانیان شاخههاى نخل را بهمجالس خود
مىبردند. به همین سبب هنگام ورود مسیح علیهالسلام به اورشلیم با خود
برگهاى نخل حمل کردند و راه او را با آنها فرش کردند. همچنین حمل برگهاى
خرما نشانه پیروزى آنان بود و بهسبب اهمیتى که درخت خرما برایشان داشت،
گاه نام فرزندان خود را تامار مىگذاشتند (سفر پیدایش، 6:38؛ انجیل متّى،
21 :8؛ انجیل یوحنّا، 12 :13؛ نیز رجوع کنید به هاکس، همانجا؛ د.اسلام، چاپ
دوم، ذیل «نخل»؛ اتابکزاده، ص 21؛ عبدالجبار بکر، ص 14ـ18؛ کاروترز، ص
309؛ >گنجینه مصور کتاب مقدس<: ذیل "Palm" و "Palm tree"). خرما
مهمترین و مشهورترین میوه در عراق بوده است. تعدد عبارتهاى تلمود بابلى
درباره خرما به این امر اشاره دارد (عبدالجبار بکر، ص 15ـ18؛ نیز رجوع کنید
به کلمنت، ص 84). اعراب برخى از درختان نخل را (مانند نخل نجران)
مىپرستیدند (رجوع کنید به یاقوت حموى، ج 4، ص 753؛ نیز رجوع کنید به
دورانت، ج 4، بخش 2، ص 783).
در بناهاى باشکوه نیز استفاده از خصوصیات ظاهرى درخت خرما مشاهده مىشود.
سرستونهاى تالارى بزرگ در مجموعه بناهاى باشکوه کَرَنک مصر به شکل برگ خرما
تراشیده شده است (رجوع کنید به دورانت، ج1، ص 172ـ173). همچنین ظاهرآ در
شهر قدیم حلوان دو درخت خرماى مشهور بوده است که داستانها، امثال و اشعارى
درباره آنها در منابع عربى وجود دارد (رجوع کنید به رشیدالدین وطواط، ص
122ـ123؛ یاقوت حموى، ج 2، ص 318ـ321). خُمارَوَیْه دوم (270ـ282) از
حاکمان طولونى مصر به شیوه ایرانیان باغى سلطنتى ساخته بود و تنه درختان
خرما را با طلا پوشانده بود (رجوع کنید به واتسون، ص 118؛ نیز رجوع کنید
به باغ*).
درباره تاریخچه کاشت و استفاده از این درخت مطالب فراوان و گاه متناقضى
وجود دارد. گفته شده که خرما از میوههایى بوده که خداوند هنگام هبوط آدم
به او داده است (طبرى، تاریخ، سلسله 1، ص 127). به روایتى، انوسبن شیثبن
آدم علیهالسلام نخستین کسى بود که درخت خرما را کاشت (ثعالبى، لطائف
المعارف، ص 6) و شاید خرما اولین درختى باشد که کاشته شده است. فسیل
هستههاى خرماى هفت هزار ساله و سابقه کشت 6500 ساله، خبر از قدمت کشت این
درخت مىدهد (اتابکزاده، همانجا؛ کلمنت، ص 83 ـ84؛ بک، ص185؛ الفتى، ج1،
ص324ـ 325). از گذشتههاى دور انسان به نقش خود در گردهافشانى درختان خرما
پى برده است و حتى در قانوننامه حمورابى (ص 43) قوانینى در این باره وجود
دارد. در زمان عیلامیان، کشاورزان شهر بزرگ لیان (= آفتاب درخشان؛ در
اطراف بوشهر کنونى) خرما کشت مىکردند (یاحسینى، ص23، 25). پلینیوس/
پلینىاکبر نیز درباره خرما بسیار سخن گفته است (رجوع کنید به ج 7، ص527،
فهرست، ذیل "Palma"). از جالب توجهترین نوشتههاى او مىتوان به درختان
خرماى تیسفون (رجوع کنید به ج 2، کتاب 6، ص 437)، نخلهاى مشهور کنار معبد
عمّون (ج 4، کتاب 13، ص 165)، برخى خصوصیات گیاهشناسى خرما (ج 4، کتاب13،
ص113، 115، 117)، روییدن درخت خرما بر روى پایه مجسمه سزار و نیز در
قربانگاه ژوپیتر (ج5، کتاب 17، ص 169) و خواص دارویى آن (ج6، کتاب23، ص477،
479، 481، ج 7، کتاب14، ص27، 117، 119) اشاره کرد. بهنوشته پلینیوس (ج 5،
کتاب 17، ص41) برخى تصور مىکردند که در بابل از کاشتن برگهاى خرما، درخت
خرما پدید مىآوردند. به نوشته هرودوت (کتاب 1، بند193) اهالى بابل در
سراسر دشت نخلستانهایى با درختان بارور داشتند. هرودوت سپس به نحوه تلقیح
خرما اشاره کرده (رجوع کنید به همانجا)، ولى عامل گرده افشان را، به
اشتباه، نوعى حشره دانسته است. به گواه تاجرى یونانى در قرن اول میلادى، از
اُبُلَّه (شهرى باستانى در کنار رود دجله و شمال نهر بزرگ ابلّه) و عمان
مقدار زیادى خرما به بهروچ (در غرب هند) و شبهجزیره عربستان صادر مىشده
است (>تجارت و دریانوردى دریاى اریتره<، ص 105ـ106). شاپور، فرزند
هرمز، قیصر شکست خورده را مجبور کرد که به جاى هر درخت خرمایى که کندهاند،
درخت زیتونى بکارند (ثعالبى مرغنى، ص 527). استرابون (ج 8، ص 133) از
انواع خرماهاى مصر یاد کرده و برخى را غیرقابل خوردن دانسته است. نزد اعراب
پیش از اسلام با توجه به نوع زمین، احداث نخلستان از جمله باغبانیهاى
مقرون به صرفه بوده است (دورانت، ج 4، بخش 1، ص200).
وجود منظومه درخت آسوریگ متعلق به پارتیان که به انشاى ساسانیان بهجا
مانده است (رجوع کنید به ادامه مقاله) نشان از اهمیت دیرین خرما در ایران
دارد. حتى گاه اعتقاد بر این است که ایرانیان اولین کسانى بودند که خرما را
در یکى از جزایر خلیجفارس یافتند و آن را منتقل و تکثیر کردند (رجوع کنید
به الفلاحة النبطیة، ج 2، ص 1341). پلینیوس (ج 4، کتاب 14، ص 255) از شراب
خرما یاد کرده که پارتیان، هندیها و تمام شرقیها آن را مىساختند. در زمان
لشکرکشى اسکندر میوههاى خرما جان سربازانش را در ناحیه گدروسیا (احتمالا
مناطقى در جنوب شرق ایران) نجات داد (استرابون، ج 7، ص 135). طبق >کتاب
وى<، نوشته وىشو، در پایتخت ساسانیان خرما وجود داشته است (رجوع کنید
به پورداود، ص 51) و انوشیروان بر خرمابنان مالیات بسته بود (مسکویه، ج 1، ص
98ـ99). از میزان مالیات مشخص مىشود که نخل و خرماى فارسى بر نخل و خرماى
آرامى (عراقى) برترى داشته است، زیرا خسرو انوشیروان به ازاى هر چهار درخت
خرماى فارسى یا هر شش درخت خرماى آرامى یک درهم خراج مىگرفته است. ضمنآ
او مالیات را از درختان پراکنده برداشته بود (نولدکه، ص 367ـ368، 404،
پانویس 59). در زمان ساسانیان دجله و فرات به هنگام طغیان، غرب ایران را از
لحاظ آبیارى خرما و دیگر گیاهان غنى مىساخت (دورانت، ج 4، بخش 1، ص 168).
نرسى، پسرخاله خسرو انوشیروان، مالک باغهاى نرسیان بود که در آنها خرماهاى
شاهانه تولید شد. این خرما فقط مخصوص پادشاه و مقربان او بود (طبرى،
تاریخ، سلسله 1، ص 2168؛ ابناثیر، ج 2، ص 436). خرما پیش از دودمان تانگ
(618ـ906) از ایران به چین برده شده است (لاوفر، ص 385، 387؛ قس آذرى
دمیرچى، ص 44).
ب) دوره اسلامى. مدینه، نخستین شهر اسلامى، اقتصاد کشاورزى داشت و در این
میان درخت خرما از اهمیت خاصى برخوردار بود، به طورى که در اواخر ذیحجه
سال دوم هجرت، در غزوه سویق، ابوسفیان از رهبران مشرکان مکه، در انتقام جنگ
بدر به مدینه حمله کرد و درختان خرما را آتش زد (طبرى، تاریخ، سلسله1،
ص1364ـ 1365). جاحظ، در قرن سوم (به نقل واتسون، ص1) از وجود 360 نوع خرما
در بصره خبر داده است. یک قرن بعد در الفلاحةالنبطیة (ج 2، ص 1344) انواع
خرما بىشمار ذکر شده است. هماکنون نیز انواع متعددى از خرما در بصره و
دیگر شهرهاى عراق وجود دارد (عزّاوى، ص23ـ30، 33ـ 40، 42ـ46). بهنوشته
ابودلف خزرجى در قرن چهارم، در صمیره (= سیمره) و گرگان درختان خرما وجود
داشته (ص 61، 83) و حتى خرماىایران بهعراق صادر مىشدهاست (رجوع کنید به
اصطخرى، ص 154). دجله و فرات در آبیارى و رونق نخلستانهاى شهرهاى عراق نقش
مهمى داشتهاند (رجوع کنید به حمداللّه مستوفى، ص 42، 46). مسلمانان پس از
تصرف جزیره صقلیه (سیسیل) در قرن چهارم، کاشت درختانى چون خرما را در آنجا
معمول کردند (عزیزاحمد، ص 61). در الفلاحةالنبطیة به انواع گوناگونى از
نخل اشاره شده است (رجوع کنید به ج 3، فهرست، ص 71). ابنخرداذبه (متوفى ح
300؛ ص 61ـ62، 71، 134، 171) از وجود خرما در نواحى متعدد از جمله مسیر
دریایى بصره تا هند یاد کرده است. خرما در شهرهایى چون بصره و کرمان بسیار
فراوان و ارزان بود (رجوع کنید به ابنبطوطه، ج 1، ص 197؛ فرصت شیرازى، ج
2، ص602؛ د. اسلام، ذیل «تمر»). ابنبطوطه (ج 1، ص 256، ج 2، ص 686، 690،
713) از وجود نخلهایى مشهور به سبوتالنخل در وادى خصیب یمن و فراوانى و
مرغوبى خرماى شهر سجلماسه در مغرب یاد کردهاست (نیز رجوع کنید به
عبداللطیف بغدادى، ص 31). اهمیت درخت خرما چنان بوده است که وقتى کشاورزى
به تظلم نزد امیر سبکتگین آمد و از یکى از پیلبانان امیر بهعلت حیف و میل
خرمایش شکایت کرد، سبکتگین امر به کشتن آن پیلبان داد و غرامت فراوانى به
کشاورز پرداخت کرد (رجوع کنید به بیهقى، ص 582ـ583). رشیدالدین فضلاللّه
(ص 71) نارگیل و خرما را از جمله درختانى دانسته که اگر سرشان قطع شود دیگر
بار نمىآورند. ابونصرى هروى در سال 921 روش و شرایط کشت خرما را بیان
کرده است (رجوع کنید به ص 193ـ194). در زمان صفویه (حک : ح 906ـ1135) خرماى
فارس، خوزستان، سیستان و کرمان (که بهترین خرما بود) صادر مىشد (یاورى، ص
17). در رساله کشاورزى متعلق به همان زمان با عنوان در معرفت بعضى امور
فلاحت (ص 113ـ114، 132)، بهطریقه تکثیر و غرس درخت خرما اشاره شده است.
مورخان و سیاحان به فراوانى از درختان خرما در مناطق مختلف ایران، مخصوصآ
جنوب ایران، یاد کردهاند که نشاندهنده رونق کشت و کار این درخت در گذشته
است. برخى از درختان خرماى این مناطق، از درختان مناطق عربنشین تنومندتر و
بارآورتر و گاه لطافت و شیرینىشان سرآمد بوده است (رجوع کنید به
استرابون، ج 7، ص 155؛ شاردن، ج 3، ص 339ـ340؛ مارکوپولو، ج 1، ص 97، 107؛
سیلوا اى فیگروآ، ص 54، 169، 387ـ390؛ بابن و اوسه، ص 156؛ تاریخ ایران، ص
238ـ239؛ فرصت شیرازى، ج 2، ص 445، 596؛ فسائى، ج 2، ص 1276ـ1278). در قرن
سیزدهم، خرما از یمن و عربستان به ایران وارد و از ایران نیز به هند صادر
مىشده است (ژوبر، ص220ـ221).
تاریخچه مصرف. از گذشتههاى دور تا اکنون اجزاى مختلف خرما و درخت آن مصارف
گوناگونى داشته است. مثلا در تهیه ظروف و برخى ابزارهاى مورد نیاز از چوب،
برگ و الیاف آن استفاده مىشده است. در مصر، حفره شکمى مردهها قبل از
مومیایى کردن با شیره خرما شسته مىشد. همچنین برخى مواد غذایى از جمله
پنیر و شیره و نیز علوفهاى از درخت خرما تهیه مىشد (هرودوت، کتاب 1،
بند44، 193، کتاب 2، بند86، کتاب 3، بند20؛ زمخشرى، قسم 1، ص 108؛ حتى، ص
19؛ حکمت یغمائى، ص 245ـ253؛ واعظى، ص 64ـ68). در منظومه درخت آسوریگ، در
مناظرهاى میان بز و نخل، خرما فواید خود را برمىشمارد (رجوع کنید به ص
43ـ53) و خود را خوراکى شاهانه ذکر مىکند (رجوع کنید به ص 45). در اوستا
خرما خوردنىترین میوه زمین برشمرده شده است (رجوع کنید به پورداود، ص 74).
در بندهش (ص 88) نیز از خرما یاد شده است. همچنین خرمابن جزو گیاهان
دوپاره آمده که به اندازه همه گیاهان میان آسمان و زمین مىارزد و مشى و
مشیانه براى کباب کردن گوسفند از هیزمش استفاده کردهاند (همان، ص 82، 90).
وقتى که کیخسرو درباره بهترین میوهها از ریدک پرسید، او خرماى هرات را
جزو نیکوترین میوهها ذکر کرد (رجوع کنید به خسرو قبادان و ریدک وى،
همانجا). خرما از خوراکهاى رایج میان سومریان بوده است (لوکاس، ج 1، ص82).
به نوشته هرودوت (کتاب 1، بند193) اهالى بابل از خرما غذا تهیه مىکردند.
ارزش غذایى خرما آنچنان است که گاه یک عرب بدوى روزهاى پىدرپى را با چند
دانه خرما و اندکى شیر به سر مىبرد (دورانت، ج 4، بخش 1، ص 201). پیش از
اسلام، از خرما باده تهیه مىکردند بهطورى که بنابر برخى نقلها، مردم
مدینه شراب خرما مىنوشیدند (رجوع کنید به باده*، بخش 2 و 3). در گذشته
نخلبندها از درخت خرما وسایلى زینتى مانند درخت، گل و میوه مىساختند
(برهان؛ معین؛ شاد، ذیل «نخلبند»).
در آشپزى قدیم و جدید مردم عرب و تمدنهاى ایرانى و هندى از میوه خرما در
تهیه انواع غذاها و شیرینیها استفاده مىشد. تنوع شیرینیهاى تهیه شده از
خرما مخصوصآ در کتب عربى به فراوانى دیده مىشود (رجوع کنید به ابنعدیم،
ج2، فهرست گیاهان، ص1010، ذیل «تمر»؛ کنزالفوائد، ص 22ـ23، 55، 129ـ131؛
بسحاق اطعمه، نمایه غذاها، ص 321؛ آشپزباشى، ص 211، 218ـ219، 246، 251؛
نادرمیرزا قاجار، ص 82ـ85؛ نسخه شاه جهانى، ص 6؛ ناصر، ص 179ـ181؛
عبداللطیف بغدادى، ص 64ـ65). امروزه هم در ایران مخصوصآ در مناطق جنوبى از
میوه خرما و ترکیبات حاصل از درخت خرما به شکل شیره و پنیر و نیز در تهیه
برخى غذاها، حلواها و انواع شیرینى استفاده مىکنند (د. ایرانیکا، ذیل
"Date palm"؛ فرهوشى، 1355ش، ص 21؛ نوربخش، ص 422، 443؛ حکمت، ص70، 140،
142).
نقش چشمگیر خرما در تغذیه باعث شد تا سازمان خواروبار و کشاورزى سازمان ملل
متحد (فائو) در سال 1357ش/ 1978، مؤسسه تحقیق و توسعه نخل را در بغداد
تأسیس کند (فاروقى، ص 32). طبق آمار رسمى منتشرشده فائو در 2008، مصر،
ایران و عربستان سعودى بهترتیب بزرگترین تولیدکنندگان خرما در جهان هستند
(رجوع کنید به نمودار1). همچنین در ایران مطابق نتایج طرح آمارگیرى از
باغداریهاى کشور در 1386ش، خرما در اکثر استانهاى کشور کاشته و از آن
بهرهبردارى مىشود و کل تولید خرماى کشور معادل 1023126 تن است (رجوع کنید
به مرکز آمار ایران، ص 167؛ ایران. وزارت جهاد کشاورزى، ج 1، ص 79؛ نیز
رجوع کنید به نمودار2). بخشى از خرماى ایران عمدتآ به کشورهایى نظیر امارات
متحده عربى، پاکستان و کشورهاى اروپایى صادر مىشود (رجوع کنید به واعظى، ص
145؛ نیز رجوع کنید به همان، ص60ـ 68، 145ـ 148؛ عرفان، ص57ـ68، 102ـ109).
دیگر جنسها و گونههاى خانواده خرمایان داراى مصارف بسیار مهمى بودهاند؛
از جمله نوشتن بر روى برگهاى خانواده خرما که نخستین بار مصریان از آن
استفاده کردند و سپس، دستکم از قرن دوم به بعد، ساکنان آسیاى شمالى و
مرکزى و نیز مسلمانان هند این روش را بهکار گرفتند (پلینیوس، ج 4، کتاب
13، ص 139، 141؛ سوارنا کمال، ص 1ـ2؛ براى دیدن تصاویر برخى از آثار
بهجامانده از این نسخهها رجوع کنید به لودرز، 1979الف، ص 96ـ112، همو،
1979ب، ص330ـ357). همچنین در هند از نخل هندى با نام علمى Palma
sylvestrisشکر تهیه مىشود (بالفور، ذیل "Date palms").
بهسبب اهمیت خرما در زندگى عربها، کتابها و رسالههاى مستقلى درباره آن به
زبان عربى نوشته شده است، از جمله کتاب التمر ابوزید سعیدبن اوس انصارى
بصرى (متوفى 215)؛ کتاب النخل و الکرم اصمعى* (متوفى 216)، صفة النخل
محمدبن زیاد معروف به ابناعرابى کوفى (متوفى 231)، کتاب الزرع و النخل
جاحظ (متوفى 255)، النخلة/ النخل ابوحاتم سجستانى (متوفى 255) و کتب دیگرى
از ایندست (رجوع کنید به عبدالجبار بکر، ص 27ـ28؛ عزّاوى، ص 6ـ10).
مفصّلترین باب الفلاحة النبطیة (ج 2، ص 1339ـ1453) درباره کشت خرماست که
شاید حجم آن با کتابى مستقل قابل مقایسه باشد.
باورها. نقل است که پس از هبوط آدم و به درخواست او جبرئیل دوشاخه (در اصل
دو برگ، زیرا آنچه بر روى درخت خرما مشاهده مىشود برگهاى بلندند، نه شاخه)
از درخت خرما از بهشت براى او آورد تا از خنکاى آنها بهرهمند شود. آنها
روییدند و آدم از میوه و سایهشان استفاده کرد. به هنگام فرارسیدن زمان مرگ
آدم، به فرمان خداوند دوچوب از آن درخت در کفن او پیچیده شد. از آن پس
استفاده از این دو چوب با نام جریدتین در هنگام دفن متداول و به عنوان سنّت
پیامبران معروف شد (عبدالجلیل قزوینى، ص618؛ نیز رجوع کنید به حکمت
یغمائى، ص255). تأثیر خرما در زندگى بشر بهگونهاى بوده است که گاه آن را
خواهر و شبیه انسان دانستهاند و صفاتى از قبیل تذکیر و تأنیث، دارا بودن
فهم و شعور و حتى توانایى عاشق شدن برایش قائل بودهاند. همچنین براى گرفتن
پنیر درخت و درنتیجه از بین رفتن خرمابن، اصطلاح کشتن یا قربانى کردن را
بهکار مىبرند (رجوع کنید به الفلاحة النبطیة، ج2، ص1339ـ1340، 1358ـ1363؛
شهمردانبن ابىالخیر، ص 213ـ215؛ هدین، ص 448؛ باستانى پاریزى، ص 53ـ55؛
حکمت یغمائى، ص 255ـ257؛ واعظى، ص 99ـ 100).
مردم با این اعتقاد که درختان به تسبیح خداوند مشغولاند دو چوب نخل روى
قبر درگذشتگان خود مىگذارند (نوربخش، ص 498ـ499؛ نیز رجوع کنید به ماسه، ج
2، ص 333). در علم تعبیر خواب، دیدن درخت خرما را نمادى از زن، مال فراوان
یا علم مىدانند (رجوع کنید به ابنسیرین، ص370ـ371؛ باستانى پاریزى، ص
54؛ آملى، ج 3، ص 257). در برخى شهرهاى ایران در مراسمى نخل گردانى، در روز
عاشورا تابوتوارهاى بهنام نخل را که احتمالا زمانى از چوب نخل تهیه
مىشده یا به شکل نخل بوده است در عزاى امام حسین علیهالسلام بر دوش
مىکشند (رجوع کنید به عاشورا*). در سالهاى اخیر نیز به پیروى از یک سنّت
دیرینه فراموش شده، در برخى شهرهاى خرماخیز، در هنگام چیدن خرما، جشن خرما
برپا مىشود (رجوع کنید به «جشن خرما»، ایران، ش 3998، 21 مرداد 1378، ص
23).
قرآن و حدیث. در قرآن در حدود چهل آیه و نیز در بسیارى از احادیث از خرما و
درخت آن سخن به میان آمده است که نشان از اهمیت این میوه و فواید آن دارد.
در قرآن بیش از همه میوهها و درختان به خرما و واژههاى مرتبط با آن
اشاره شده است (رجوع کنید به ابوالفتوح رازى، ج 7، ص 21ـ22، 402ـ405، ج 11،
ص 93ـ 94؛ تفسیر نمونه، ج 5، ص370ـ371، ج 11، ص 172ـ 175، ج 22، ص 236، ج
23، ص 111ـ112؛ نیز رجوع کنید به فاروقى، ص 23ـ 34؛ عبدالمنعم فهیمهادى و
دینا محسن برکه، ص 184ـ 196). از مهمترین این آیات، آیات 23 و 25 از
سوره مریم است که به تبدیل درختى خشکیده بهدرختخرمایى بارور براىتغذیه
حضرت مریم سلاماللّهعلیها اشاره مىکند (رجوع کنید به طبرى، جامع؛
فخررازى، ذیل آیات؛ بلعمى، ج2، ص751ـ 755). خرما شاید مهمترین میوهاى
باشد که در احادیث و روایات به آن اشاره شدهاست. طبق احادیث درخت خرما از
همان گِلى آفریده شد که حضرت آدم و حوا را از آن آفریدند (رجوع کنید به
مجلسى، ج63، ص127ـ128). معصومین علاقه زیادى به خوردن میوه خرما داشتند و
آن را بهترین غذا و دارویى مفید براى پیشگیرى و درمان بسیارى از بیماریها و
نیز مفید براى مواردى همچون وضع حمل مىدانستند (رجوع کنید به مفضلبن
عمر، ص 195، 202؛ برقى، ج 2، ص 337ـ351؛ مجلسى، ج 49، ص102ـ 103، ج63،
ص124ـ146؛ محمد عبدالرحیم، ص53ـ 68؛ عزّاوى، ص 99). در احادیث توصیه شده
است که حجاج بههنگام خروج از مکه مقدارى خرما صدقه دهند (رجوع کنید به
کلینى، ج 4، ص 533؛ حرّعاملى، ج 14، ص 292).
خواص دارویى. از گذشتههاى دور خرما را مادّهاى مفید براى بدن و طول عمر
دانستهاند (هرودوت، کتاب3، بند21ـ23؛ نیز رجوع کنید به ادامه مقاله).
بابلیها و آشوریها براى خرما ویژگیهاى دارویى قائل بودند. مثلا آن را براى
درمان زخمها، دشوارى ادرار، اورام و نیز بیماریهاى چشم به کار مىبردند.
بابلیها شراب حاصل از شیره گیاه خرما (پنیر خرما) را شراب زندگى مىنامیدند
(عبدالجبار بکر، ص10). حکماىاسلامىاز نوشتههاى جالینوس(بهنقل رازى،
ج21، قسم1، ص586ـ588، 590) و دیوسکوریدس (1952، ص105ـ106؛ 1934، ص79) در
این زمینه بهره فراوان بردهاند. دیوسکوریدس (1952، همانجا) خرماى عفص (یا
بلح) را براى بندآوردن اسهال و سیلان رطوبات رحمى، خونریزى ناشى از بواسیر
و نیز بهبود زخمها مفید دانسته است. اگر خرما بیشتر بر درخت بماند تا به
حالت بُسْر برسد، قابضتر از حالت قَسب است و میوه قسب براى درمان خون
قىکردن، درد معده، زخم امعاء و درد مثانه، و هستهخرما نیز براى درمان
برخىامراض چشم مفید است.
ظاهرآ قدما براى خرماى کهنه، خواصى متفاوت و بسیار ارزشمندتر از خرماى تازه
مىدانستند. نقل است که در زمان بیمار شدن سعیدبن عثمان، امیر خراسان در
قرن اول هجرى، سیدهخاتون (ملکه بخارا) براى درمان او دانهاى خرماى
چندساله آورد (نرشخى، ص 55ـ56). ابنماسویه (به نقل ابنبیطار، ج 1، ص140)
خرماى خشک را براى دباغى (= زدودن رطوبات اضافى) معده و خرماى تر را باعث
فساد لثه و دندان دانسته است. حکیم مَیْسَرى در قرن چهارم علاوه بر برشمردن
برخى فواید خرما از قبیل دفع ضرر خوردن خرزهره (ص 145، 234)، مضرات خوردن
آن را نیز بیان کرده است (ص 59، 76، 78، 90). اخوینى بخارى (فهرست داروها و
خوراکیها، ص830، ذیل «خرما» و ترکیبات مرتبط با آن) برخى فواید خرما از
جمله در درمان قولنج، بواسیر و جراحت و خونریزى شکم و نیز مضرات آن در
انواعى از سنگ کلیه، بَرَش و نَمَش، بَهَق و دمل را برشمارده است. رازى
(بهنقل ابنبیطار، ج 1، ص140) نیز علاوه بر فواید، به مضراتش نیز پرداخته و
راه اصلاح آن را خوردن سکنجبین و انار ترش و غرغره با سرکه یا سکنجبین و
شستشوى دهان و دندان دانسته است. ابنسینا به علت معروف بودن خرما از ذکر
توضیحات زیاد درباره آن خوددارى کرده است (رجوع کنید به ج 1، کتاب 2، ص
624، 702، 755). هروى (ص 44، 78ـ 79، 125) تمر را گرم و مرطوب، اما خرماى
نارس را سرد و خشک دانسته و نیز خواصى از جمله فایده خوردن و جویدن خرما با
فندق براى کژدم گزیدگى بیان کرده است. دیگر حکماى اسلامى و ایرانى خواصى
براى خرما آوردهاند که اغلب تکرار نوشتههاى پیشینیان است (رجوع کنید به
ابنبطلان، ص 16ـ17، 100ـ 101؛ قزوینى، ص245ـ246؛ انصارى شیرازى، ص 83؛
حکیم مؤمن، ص 64؛ انطاکى، ج 1، ص 109ـ110؛ عقیلى علوى شیرازى، ص 272ـ 273).
در طب عامیانه مردم ایران جوانه هسته خرما نیز کاربرد دارویى داشته است
(رجوع کنید به ماسه، ج 2، ص 348).
امروزه با تشخیص انواع مختلف و فراوان املاح، ویتامینها و دیگر مواد آلى
مفید موجود در میوه خرما خواص بیشترى براى این مادّه قائلاند. البته
همانطور که در گیاه ـ داروشناسى قدیم میوه خرما در مراحل مختلف رسیدگى
داراى خواص متفاوتى بوده است امروزه نیز براى خرماى سبز، خرماخرک، خرماى
سنگشکن و خرماى رسیدهتر (رُطَب) خواص گاه متفاوتى قائلاند. ضمنآ علاوه
بر میوه، برخى دیگر از اندامهاى درخت خرما را داراى خواص دارویى مىدانند
(رجوع کنید به جزایرى، ص 198ـ204؛ زرگرى، ج 4، ص 525ـ527).
منابع :علاوهبر کتاب مقدس؛ علاءالدین آذرىدمیرچى، تاریخروابطایران و
چین، تهران 1367ش؛ نوراللّه آشپزباشى، مادةالحیوة: رساله در علم طباخى، در
کارنامه و مادةالحیوة: متن د